Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa mãn tính, đặc trưng bởi sự tăng đường huyết. Bình thường, tuyến tụy sản xuất ra insulin giúp cơ thể sử dụng đường từ thức ăn để tạo năng lượng.
Ở người bệnh đái tháo đường, tuyến tụy ngừng sản xuất insulin (típ 1) hoặc insulin hoạt động không hiệu quả (típ 2). Vài thể bệnh có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái, nhưng đái tháo đường là một bệnh không lây.
Đái tháo đường có nguy hiểm không? Khi đường huyết tăng, nhiều người bệnh có thể không có triệu chứng gì cả, khiến họ chủ quan, không điều trị. Tuy nhiên, đường huyết tăng cao có thể gây hôn mê. Mặt khác, tình trạng tăng đường huyết lâu ngày sẽ làm nghẹt các mạch máu. Từ đó dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy thận và mù mắt. Người bệnh đái tháo đường cũng dễ bị mắc các bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, nhiễm trùng tiểu và nhiễm trùng bàn chân. Ngoài ra, bệnh đái tháo đường hay đi kèm với các bệnh khác như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, mập phì, khiến người bệnh giảm tuổi thọ so với dân số chung và tăng nguy cơ tàn phế. Do vậy, đái tháo đường, đặc biệt là đái tháo đường típ 2, được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”.
Những ai dễ mắc bệnh đái tháo đường? Đó là những người thừa cân, mập bụng, ít vận động. Ngoài ra, phụ nữ sanh con nặng trên 4 kg, người trên 45 tuổi, người bị rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, hay có người thân trong gia đình bị bệnh đái tháo đường cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những người này cần phải đi xét nghiệm đường huyết lúc đói mỗi năm. Vì phát hiện bệnh sớm sẽ ít biến chứng và dễ điều trị hơn.
Bệnh có thể phòng ngừa được hay không ? Hoa Kỳ đã làm nghiên cứu Phòng Bệnh Đái Tháo Đường (DPP) và chứng minh rằng bệnh có thể phòng ngừa được bằng cách giảm cân, ăn uống hợp lý và tránh lối sống tĩnh tại. Giảm được vòng bụng cũng có nghĩa là giảm nguy cơ bị bệnh đái tháo đường. Tránh lối sống tĩnh tại bằng những việc đơn giản hàng ngày như làm việc nhà, làm vườn, tập co duỗi tay chân trong lúc xem tivi, và đứng dậy tắt tivi thay vì dùng bộ điều khiển, đậu xe cách xa chỗ làm và đi bộ đến, hoặc sau khi ngồi lâu trước màn hình vi tính thì cần đứng dậy đi lại vài phút.
Điều trị bệnh đái tháo đường như thế nào? Có 3 nguyên tắc căn bản : ăn kiêng, tập vận động và dùng thuốc. Cả ba đều quan trọng như nhau và nếu thiếu một thì sẽ không điều trị được bệnh. Bệnh nhân đái tháo đường không cần nấu ăn riêng, cũng không cần các loại thực phẩm đặc biệt. Họ vẫn có thể sử dụng các loại thực phẩm thông thường, nhưng quan trọng là ăn vừa phải, và tránh các loại thức ăn có nhiều đường như bánh kẹo, nước ngọt. Ngoài ra, người bệnh phải tránh lối sống tĩnh tại như đã đề cập ở phần trên, và thường xuyên tập vận động mỗi ngày, ví dụ như đi bộ 10 – 15 phút sau mỗi bữa ăn, đạp xe, bơi lội, hoặc cũng có thể tập đi bộ buổi sáng từ 30 – 45 phút mỗi ngày trong tuần, khi đi nhớ mang giày thể thao mềm và vừa chân. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể kê toa thuốc uống hoặc chích insulin.
Người bệnh cần dùng thuốc đều đặn và đúng giờ mỗi ngày, không nên bỏ điều trị hay tự ý thay đổi liều thuốc. Ngày nay, người ta nhận thấy rằng kiểm soát đường huyết tốt ngay từ lúc đầu sẽ ít bị biến chứng về sau hơn, nên bệnh nhân có thể cần chích insulin trong khoảng thời gian nhất định. Do đó, không nên lầm lẫn rằng khi đã tiêm insulin nghĩa là đã vào thời kỳ cuối của bệnh. Mặt khác, quan điểm điều trị hiện đại lấy bệnh nhân làm trung tâm. Chính người bệnh sẽ chủ động chọn lựa chế độ ăn uống và tập vận động sao cho dễ thực hiện với mình. Bác sĩ và điều dưỡng đóng vai trò hỗ trợ về mặt kiến thức và thuốc men. Vì vậy, người bệnh cần có ý thức cao về sức khỏe của mình, không nên chỉ trông cậy vào thuốc men và bác sĩ. Cuối cùng, để điều trị bệnh đạt kết quả tốt, bác sĩ có thể hướng dẫn bạn đi khám thêm về mắt, bàn chân và hỏi ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng.
ThS BS Diệp Thị Thanh Bình
Đại Học Y Dược TPHCM
0 comments:
Ý kiến từ bạn:
Bạn có thể nhận xét bằng cách Chọn là Tên/URL, URL khỏi điền.