Điều trị cấp cứu nhồi máu cơ tim cấp

Trong điều trị bệnh cơ tim thiếu máu, khi bệnh nhân đã được sử dụng thuốc và thực hiện việc thay đổi lối sống nhưng vẫn không đủ để chấm dứt hòan toàn cơn đau ngực, hoặc khi bệnh nhân có hội chứng mạch vành cấp: đau ngực nặng hơn và kéo dài thì bác sĩ sẽ nghĩ đến việc thực hiện thông tim và can thiệp trên mạch vành.

Thế nào là thông tim?

Thông tim là một phương pháp chụp hình xâm lấn cho phép bác sĩ khảo sát được chức năng cơ tim. Thông tim được sử dụng để :

- Khảo sát hay xác định bệnh động mạch vành, bệnh van tim, bệnh động mạch chủ, bệnh tim bẩm sinh.

- Khảo sát chức năng cơ tim.

- Xác định các phương pháp điều trị tiếp theo (thông tim can thiệp hay phẫu thuật bắc cầu động mạch vành).

Trong lúc thực hiện thông tim, bác sĩ sẽ đưa 1 ống thông nhỏ vào mạch máu ở chân hay tay, luồn dần lên tim dưới hướng dẫn của máy X-quang đặc biệt. Khi tới động mạch vành chất cản tia X được tiêm vào ống thông và đi vào mạch vành hoặc vào các buồng tim, qua van tim và các mạch máu lớn. Hình ảnh này được máy X quang ghi lại và cho biết vị trí những nơi hẹp hay tắc của động mạch vành hay các bệnh lý khác của tim.

Hình ảnh hẹp động mạch vành được chụp lại

Thông tim can thiệp và đặt stent mạch vành

Khi đã chụp mạch vành xong phát hiện chỗ tắc hẹp nhỏ, không phải ở nhánh chính cung cấp cho tim trái, dễ dàng tiếp cận được thì bác sĩ có thể quyết định thực hiện can thiệp làm rộng chỗ hẹp để tái tưới máu nuôi vùng cơ tim thiếu máu. Kỹ thuật này có thể được thực hiện cùng lúc với chụp mạch vành (khi bệnh nhân đang bị nhồi máu cơ tim - hội chứng mạch vành cấp) hay trong một lần khác nếu không cấp cứu.

Hiện có các phương pháp làm thông là: dùng bong bóng để nong mạch vành hay dùng giá đỡ (stent) để giữ rộng động mạch vành.

- Nong mạch vành bằng bong bóng: ống thông có một bong bóng nhỏ ở đầu đưa vào nơi hẹp hay gần nơi tắc mạch vành. Bơm bóng căng lên sẽ ép các mảng xơ vữa vào thành mạch làm rộng lòng mạch hơn. Phương pháp đôi khi có biến chứng tái hẹp mạch vành.

Bong bóng ép mảng xơ vữa mở rộng động mạch vành

- Đặt stent mạch vành: Trong hầu hết các trường hợp, nong mạch vành bằng bóng sẽ kết hợp với kỹ thuật đặt giá đỡ (stent). Stent là một ống lưới nhỏ bằng hợp chất kim loại họat động như là một giá đỡ giữ lòng mạch vành không hẹp. Stent nằm ngoài bong bóng được đưa vào chỗ hẹp mạch vành, bong bóng bơm căng làm dãn động mạch và mở rộng stent. Sau đó stent vẫn giữ nguyên kích thước mở rộng và không cho động mạch vành hẹp lại khi rút bong bóp ra ngòai. Stent nằm vĩnh viễn trong lòng mạch, quá trình hàn gắn trong lòng mạch sẽ diễn ra sau đó vài tuần. Kỹ thuật này giúp hạn chế tái hẹp nơi đặt stent. Một số loại stent có ngấm thuốc giải phóng từ từ trong 1 thời gian dài càng làm chậm hơn nữa qúa trình hẹp tại chỗ đặt stent.

Bong bóng làm nở stent mạch vành và giữ cho động mạch vành không bị hẹp

Stent mạch vành và nhồi máu cơ tim cấp

Hầu hết bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp cần đặt stent mạch vành trong vòng 12 giờ đầu, tốt nhất là 6 giờ đầu làm thông hòan tòan mạch vành bị tắc trước đây, tái tưới máu nuôi vùng cơ tim bị họai tử hay thiếu máu, bệnh nhân giảm hoặc hết đau ngực ngay lập tức, cơ tim hồi phục và không bị hoại, bệnh nhân có thể trở về cuộc sống và họat động thể lực gần như bình thường trong rất nhiều năm.

Được xem là thủ thuật xâm nhập tối thiểu, thông tim can thiệp không cần gây mê tòan thân, bệnh nhân chỉ phải nằm viện 1 – 2 ngày, các biến chứng nặng hiếm khi xảy ra, tỷ lệ thành công cao, bệnh nhân tránh khỏi một phẫu thuật lớn lồng ngực (phẫu thuật bắc cầu mạch vành).

Tuy nhiên, để duy trì hiệu quả kéo dài bệnh nhân cần có chế độ điều trị và theo dõi tốt như phải uống thuốc liên tục, vận động thể dục đều đặn, không hút thuốc lá, điều trị tốt tiểu đường và cao huyết áp.

Khi nào không đặt stent mạch vành được?

Một số bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp, tổn thương mạch vành nhiều chỗ hoặc lan tỏa hoặc tổn thương nặng thân chung động mạch vành trái, kỹ thuật đặt stent không thể thực hiện được. Các trường hợp này cần được phẫu thuật bắc cầu động mạch vành khẩn cấp. Một vài trường hợp tổn thương cũng không thể phẫu thuật được, điều trị nội khoa tích cực là phương tiện duy nhất giúp người bệnh.

PGS. TS. Phạm Nguyễn Vinh

Bs Lê Thị Đẹp

BS. Đỗ Quang Huân

(Viện tim TPHCM)