Điều trị động mạch vành bằng thuốc và thay đổi lối sống

Thuốc lá được xem là yếu tố nguy cơ tim mạch mạnh nhất cho sự tiến triển mạch vành ở mọi lứa tuổi, vì thuốc lá làm tăng co mạch, làm tiến triển nặng xơ vữa động mạch và làm giảm hiệu quả của thuốc chống CĐTN.

Điều trị bệnh ĐMV nhằm đạt hai mục tiêu:

- Ngăn tiến triển hoặc phòng ngừa tái phát nhồi máu cơ tim (NMCT) và tử vong, do đó kéo dài đời sống.

- Giảm triệu chứng suy vành, giảm tần số và mức độ nặng của bệnh, qua đó cải thiện chất lượng cuộc sống.

Để đạt được mục tiêu trên, bác sĩ phải có kế hoạch tầm soát và đánh giá toàn diện để có chọn lựa thích hợp cho từng bệnh nhân. Trong đó điều trị bằng thuốc và thay đổi lối sống có vai trò thiết yếu trong phòng ngừa tái phát và kéo dài đời sống bệnh nhân.

Điều trị bằng thuốc

Các thuốc có hiệu quả chống cơn đau thắt ngực (CĐTN) bao gồm: chẹn bêta, nitrate, ức chế calci. Các thuốc đã được nghiên cứu có khả năng kéo dài đời sống người bệnh là Aspirin, statins và ức chế men chuyển.

Aspirin

Aspirin liều thấp (75mg dến 325mg/ngày) có khả năng phòng ngừa trên bệnh nhân CĐTN, tiền sử NMCT. Liều lượng này được khuyên cho tất cả bệnh nhân bệnh ĐMV mà không có chống chỉ định như xuất huyết tiêu hóa, dị ứng aspirin.

Khi bệnh nhân không dung nạp được Aspirin, có thể dùng Clopidogrel hoặc Ticlopidine.

Chẹn Beta

Là thuốc hàng đầu trong điều trị CĐTN ổn định, thuốc còn làm giảm tử vong và giảm biến chứng tái NMCT ở bệnh nhân NMCT cấp.

Chú ý các chống chỉ định: Nhịp tim chậm, Bloc nhĩ thất độ cao, Hội chứng suy nút xoang, suy tim nặng không ổn định.

Nitrates

Nitrates có hiệu quả dãn cả tĩnh mạch lẫn động mạch. Hiệu quả dãn tĩnh mạch cao hơn dãn động mạch, do đó giảm tiền tải nhiều hơn giảm hậu tải. Nhờ giảm tiền tải sẽ giảm sức căng thành cơ tim và giảm nhu cầu Oxy cơ tim. Nitrates có hiệu quả trong điều trị thiếu máu cục bộ cơ tim và suy tim.

Ức chế calci

Là loại thuốc ngăn cản sự vận chuyển calci qua kênh chậm ở màng tế bào cơ tim. Bên cạnh ứng dụng cho điều trị tăng huyết áp, nhóm thuốc này được sử dụng có hiệu quả trong bệnh ĐMV mạn, đặc biệt là thể bệnh mạch vành do co thắt.

Ức chế men chuyển

Ức chế men chuyển không có khả năng giảm CĐTN, tuy nhiên có khả năng giảm các biến cố tim mạch.

Các lợi ích của thuốc ức chế men chuyển lên mạch vành bao gồm giảm phì đại thất trái, giảm phì đại mạch máu, giảm tiến triển xơ vữa động mạch, hạn chế sự vỡ, nứt, rạn của mảng xơ vữa và giảm sự tạo huyết khối. Từ đó làm giảm các biến cố NMCT, CĐTN không ổn định, đột quỵ, tử vong tim mạch và tử vong do mọi nguyên nhân khác.

Statin

Là thuốc giảm Cholesterol trong máu, đã được chứng minh kéo dài đời sống người bệnh.

Mục tiêu của điều trị rối loạn Lipid máu là giảm LDL-cholesterol và gia tăng HDL-cholesterol. Mức LDL-cholesterol cần đạt là <70mg/dl,>

Thay đổi lối sống

Sự thay đổi lối sống là cần thiết cho người bệnh, nó ảnh hưởng đến nhiều yếu tố nguy cơ bệnh ĐMV, qua đó làm giảm nhu cầu sử dụng thuốc, đó là phương pháp hiệu quả, an toàn và kinh tế.

Ngưng thuốc lá

Thuốc lá được xem là yếu tố nguy cơ tim mạch mạnh nhất cho sự tiến triển mạch vành ở mọi lứa tuổi, vì thuốc lá làm tăng co mạch, làm tiến triển nặng xơ vữa động mạch và làm giảm hiệu quả của thuốc chống CĐTN.

Vì thế, bạn cần bỏ thuốc lá hoặc điều trị hỗ trợ bằng Nicotin hoặc áp dụng một chương trình giúp ngưng thuốc lá thích hợp.

Giảm mỡ

Việc làm giảm Cholesterol bằng thuốc hay chế độ ăn sẽ làm giảm tai biến bệnh ĐMV.

• Đối với tăng cholesterol đơn thuần, giới hạn thức ăn có chứa acid béo bão hòa như các sản phẩm sữa nguyên kem, bơ, xúc xích, thịt nhiều mỡ, thịt heo, bò. Hạn chế thức ăn giàu cholesterol như trứng, đồ lòng ( não, gan, ruột… ).

• Đối với tăng triglyceride đơn thuần, việc giảm triglyceride bao gồm giảm cân và cải thiện rối loạn dung nạp đường nếu có.

Hạn chế rượu

Nên uống rượu vừa phải, không quá 600ml bia hoặc 200ml rượu vang hoặc 40ml rượu mạnh mỗi ngày.

Giảm cân

Nên bắt đầu có chế độ ăn tiết chế tích cực và đúng mức.

Vận động thể lực

Luyện tập thể dục theo chương trình thích hợp làm gia tăng hoạt động thể lực, cải thiện sự dung nạp với gắng sức, ngoài ra còn giúp làm giảm cân, giảm nguy cơ tim mạch, tử suất cho mọi nguyên nhân. Mỗi ngày cần đi bộ hoặc tập thể dục ít nhất 30 phút.

Hạn chế muối Natri, đặc biệt là người có tăng huyết áp

Giảm stress liên quan đến tình cảm

Một một bệnh lý phối hợp có thể làm xuất hiện CĐTN, cần xác định và điều trị các yếu tố làm nặng thêm ( vì dụ: sốt, cường giáp, tình trạng nhiễm trùng nặng, tăng huyết áp, thiếu máu, loạn nhịp nhanh, suy tim nặng, bệnh van tim…)

Việc điều trị tốt các bệnh lý kết hợp có thể làm giảm thậm chí loại hẳn các triệu chứng của bệnh ĐMV.

BS. La Cẩm Thùy Trúc - Viện Tim TP.HCM