Điều trị và phòng ngừa huyết khối do xơ vữa động mạch hiệu quả

Nhồi máu cơ tim và đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) là hai biến chứng nguy hiểm và để lại hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong cho con người.

Hàng năm trên thế giới uớc tính có khoảng 7 triệu người chết do nhồi máu cơ tim và 5 triệu người chết vì đột quỵ ⁽¹⁾. Cả hai biến chứng này đều xuất phát từ một nguyên nhân là huyết khối do xơ vữa động mạch (gọi tắt là huyết khối xơ vữa).

Huyết khối xơ vữa gây bệnh như thế nào?

Khi huyết khối xuất hiện ở động mạch dẫn máu nuôi tim, sẽ làm tim không thể co bóp, gây loạn nhịp, thậm chí tử vong, hiện tượng này được gọi là nhồi máu cơ tim. Nhồi máu cơ tim thường xảy ra đột ngột, diễn tiến nhanh và rất nguy hiểm. Khoảng 1/4 đến 1/3 số bệnh nhân chết trước khi kịp đến bệnh viện. Trong số những người nhập viện, có 5%-10% chết do các biến chứng như suy tim, choáng tim, rối loạn nhịp tim. Và cứ 6 người bị nhồi máu cơ tim thì có 1 người sẽ bị tái phát cơn nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tử vong do tim mạch sau 1 năm(2)

Quá trình hình thành cục huyết khối tiểu cầu.

Bên cạnh đó, nếu huyết khối xuất hiện tại động mạch có nhiệm vụ đưa máu lên nuôi não, gây ra tình trạng một phần não sẽ chết, làm liệt nửa người (nếu nhẹ) hoặc tử vong ngay lập tức nếu rơi vào trường hợp nặng và không được phát hiện, xử lý kịp thời. Hiện tượng này được gọi là đột quỵ hay tai biến mạch máu não. Đây là căn bệnh nguy hiểm chỉ sau các bệnh tim mạch và ung thư, với nguy cơ tái phát cũng rất cao. Ví dụ cứ 7 người đột quỵ sẽ có 1 người tái phát sau 1 năm nếu không biết cách điều trị, phòng ngừa ⁽²⁾. Đặc biệt, những người đã từng bị đột quỵ, lại có thêm nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao gấp 3 - 4 lần và nguy cơ bị đột quỵ tái phát cao gấp 9 lần so với người bình thường ^(3).

Ai có nguy cơ mắc bệnh huyết khối xơ vữa và phòng ngừa như thế nào?

Huyết khối xơ vữa xuất phát từ lối sống thụ động, thường xuyên ăn các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ và những người trung niên (trên 40 tuổi) là nhóm đối tượng nguy cơ cao. Tuy nhiên, do cuộc sống công nghiệp hiện đại, tỷ lệ người bị huyết khối xơ vữa ngày càng trẻ hóa, bằng chứng là ngày nay có không ít người trẻ tuổi bị đột quỵ hay nhồi máu cơ tim do ít vận động, ăn uống không hợp lý, áp lực công việc, môi trường xung quanh…Bên cạnh đó, những người người béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường và cả những người thường xuyên hút thuốc, uống rượu bia nhiều cũng đều là nhóm đối tượng nguy cơ cao bị huyết khối xơ vữa.

Vì vậy, huyết khối xơ vữa động mạch và biến chứng của bệnh (đột quỵ, nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch chân) không chỉ là nỗi lo riêng của những người lớn tuổi như trước đây. Nếu không có những biện pháp phòng ngừa bệnh, cũng như phát hiện và điều trị nhanh chóng, kịp thời thì cuộc sống của bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim hay đột quỵ có thể bị đe dọa bất cứ lúc nào.

Một chế độ sống lành mạnh, thường xuyên vận động, kết hợp với việc ăn uống hợp lý và không hút thuốc, uống rượu bia nhiều… sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc huyết khối xơ vữa. Nếu không may đã mắc phải chứng bệnh nguy hiểm này, điều quan trọng nhất là phải tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn và chỉ định điều trị của Bác sĩ, từ việc thăm khám đến việc dùng thuốc như thế nào là hiệu quả nhất.

Ths.BS Hồ Huỳnh Quang Trí

Trưởng khoa Hồi sức - Viện Tim TP Hồ Chí Minh