Dự phòng tái phát sau nhồi máu cơ tim

Bệnh nhân nhồi máu cơ tim có nguy cơ tái phát rất cao nếu không được chăm sóc và điều trị tốt sau khi được cứu sống bằng thuốc tiêu sợi huyết, can thiệp hay phẫu thuật bắc cầu nối chủ - vành. Chính vì vậy, ngay khi được xử trí, bệnh nhân cần phải tuân thủ các chỉ định của thầy thuốc và cần đến bệnh viện ngay lập tức nếu có các biểu hiện tái phát.

Những điều bệnh nhân cần biết

Trước khi ra viện, các bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp (NMCTC) cần được giáo dục về sức khỏe, các hoạt động thể lực, thay đổi lối sống và việc dùng thuốc để phòng ngừa thứ phát các bệnh tim mạch. Bệnh nhân và gia đình cần có bảng hướng dẫn trước khi ra viện về các triệu chứng của thiếu máu cơ tim, gọi xe cấp cứu khi các triệu chứng thiếu máu cơ tim tái phát và không giảm đi hay trở nên trầm trọng hơn 5 phút sau khi ngậm 1 viên nitroglycerin dưới lưỡi để đảm bảo chắc chắn bệnh nhân sẽ được chẩn đoán và điều trị sớm khi bệnh tái phát.

Tất cả bệnh nhân có thừa cân - béo phì cần phải thực hiện chiến lược giảm cân. Nên đo vòng bụng và tính chỉ số khối lượng cơ thể cho các bệnh nhân. Chỉ số khối lượng cơ thể trung bình từ 18,5 - 24,9 kg/m2. Nếu vòng bụng lớn hơn 90cm ở nam giới và hơn 80cm ở nữ giới có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa và cần phải giảm cân.

Các bệnh nhân cần tránh tái hút thuốc lá ngay trước khi ra viện. Đồng thời phải kiểm soát huyết áp dưới 140/90mmHg (dưới 130/80mmHg ở bệnh nhân đái tháo đường hay bệnh thận mạn tính) bằng thuốc và thay đổi lối sống. Thay đổi lối sống (giảm cân, thay đổi chế độ ăn, tăng hoạt động thể lực và ăn nhạt) nên thực hiện cho tất cả các bệnh nhân có huyết áp lớn hơn hoặc bằng 120/80mmHg. Không nên dùng thuốc chẹn kênh canxi nhóm dihydropyridin có tác dụng ngắn để điều trị tăng huyết áp.

Nếu bệnh nhân có kèm theo đái tháo đường cần kiểm soát chặt đường huyết bằng insulin hay thuốc hạ đường huyết uống và chế độ ăn để đạt HbA1C dưới 7%. Nhóm thuốc thiazolidinedion không nên dùng cho các bệnh nhân hồi phục sau NMCTC bị suy tim độ III-IV.

Hormon liệu pháp với estrogen phối hợp với progestin không nên sử dụng cho các bệnh nhân mới bị mãn kinh sau NMCTC như là một biện pháp phòng ngừa thứ phát các biến cố của bệnh mạch vành nói chung. Các bệnh nhân mãn kinh đã sử dụng thuốc tại thời điểm bị NMCTC không nên tiếp tục dùng thuốc. Tuy nhiên, các bệnh nhân đã sử dụng thuốc 1-2 năm muốn tiếp tục sử dụng thuốc vì các chỉ định khác nên cân nhắc giữa nguy cơ và lợi ích mang lại từ việc sử dụng thuốc. Hormon liệu pháp không nên tiếp tục dùng khi bệnh nhân phải nằm dưỡng bệnh tại giường.

Các vitamin chống ôxy hóa như vitamin E, C không nên sử dụng cho bệnh nhân hồi phục sau NMCTC để phòng ngừa các bệnh tim mạch.

Cần kiểm soát nhịp tim sau khi được xử trí nhồi máu.

Các chỉ định điều trị cần thiết sau nhồi máu cơ tim

Các bệnh nhân hội chứng động mạch vành (ĐMV) cấp nên được theo dõi ít nhất trong 24 giờ để đánh giá nhánh ĐMV gây nhồi máu được mở thông sau khi dùng thuốc tiêu sợi huyết, tắc lại sau can thiệp ĐMV và phát hiện các biến chứng tái thiếu máu. Huyết áp cũng nên được theo dõi liên tục, tần suất phụ thuộc vào tình trạng của từng bệnh nhân.

Bệnh nhân NMCTC phải nhập viện ở đơn vị chăm sóc đặc biệt và theo dõi điện tim liên tục. Mọi bệnh nhân phải cho dùng aspirin (160-325mg) và heparin càng sớm càng tốt. Điều trị bằng thuốc chẹn bêta giao cảm và nitroglycerin, nếu còn đau ngực và không có chống chỉ định. Heparin trọng lượng phân tử thấp và các thuốc ức chế thụ thể glycoprotein IIb/IIIa của tiểu cầu đã làm thay đổi đáng kể phương pháp điều trị hiện nay. Phối hợp các thuốc ức chế thụ thể glycoprotein IIb/IIIa với heparin và aspirin cũng làm giảm tỷ lệ biến chứng lâm sàng (tử vong và nhồi máu cơ tim). Vì vậy cả heparin trọng lượng phân tử thấp và ức chế thụ thể glycoprrotein IIb/IIIa được chỉ định cho bệnh nhân hội chứng ĐMV cấp trong đó có nhồi máu cơ tim có nguy cơ cao.

Nên chủ động can thiệp ĐMV sớm ở những bệnh nhân hội chứng ĐMV cấp có nguy cơ cao trừ khi có chống chỉ định. Đối với những bệnh nhân có nguy cơ trung bình, quyết định điều trị bảo tồn hay can thiệp sớm phụ thuộc vào kinh nghiệm của người thầy thuốc và nguyện vọng của bệnh nhân.

Còn đối với NMCTC có đoạn ST chênh lên thì tiêu sợi huyết vẫn là chiến lược điều trị chuẩn mực cho các bệnh nhân đến viện sớm và không có chống chỉ định, đặc biệt ở các cơ sở y tế chưa có khả năng can thiệp ĐMV qua da cấp cứu. Tuy nhiên, tái tưới máu bằng can thiệp ĐMV qua da có tiên lượng tốt hơn, đặc biệt là ở những trung tâm tim mạch can thiệp lớn có nhiều kinh nghiệm. Đối với điều trị tiêu sợi huyết, vấn đề quan trọng nhất là phải dùng thuốc càng sớm càng tốt sau khi khởi phát nhồi máu cơ tim. Heparin được dùng để bổ sung cho điều trị tiêu sợi huyết. Tác dụng ức chế ngưng tập tiểu cầu của các thuốc ức chế thụ thể glycoprotein IIb/IIIa làm tăng tỷ lệ mở thông nhánh ĐMV thủ phạm gây nhồi máu và duy trì mở thông các động mạch này về lâu dài.

Ngoài những chỉ định lâm sàng, còn phải tính đến tính khả thi và giá thành. Lựa chọn chiến lược điều trị tái tưới máu không chỉ liên quan đến những tiêu chí khoa học mà còn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, trang thiết bị máy móc và khả năng của cơ sở y tế. Cuối cùng, tất cả bệnh nhân phải được tư vấn kỹ lưỡng để thay đổi và điều trị các yếu tố nguy cơ. Đa số bệnh nhân phải dùng lâu dài các thuốc aspirin, thuốc chẹn bêta giao cảm, thuốc statin và một thuốc ức chế men chuyển.

TS. Nguyễn Quang Tuấn-Suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Mạch chậm báo hiệu bệnh gì?

Nhiều người có mạch chậm vẫn sinh hoạt bình thường, nhưng khi có các dấu hiệu choáng váng, ngất lịm thì mới lo lắng và đến hỏi ý kiến bác sĩ. Bài viết này nhằm giải đáp phần nào về vấn đề đó.

Thế nào là mạch chậm?

Điện tâm đồ xác định nhịp tim chính xác.

Mạch là nhịp đập của động mạch, thường bắt ở cổ tay. Nhịp tim là nghe ở tim hoặc biểu hiện trên điện tâm đồ. Mạch và nhịp tim thường bằng nhau, mạch bình thường từ 60-80 lần/phút. Mạch chậm được quy định là dưới 60 lần/phút. Gặp trường hợp mạch chậm, cần phải làm điện tâm đồ để xác định bản chất của nhịp chậm.

Tim hoạt động do sự chỉ huy của hệ thống dẫn truyền tự động đi từ nhĩ xuống thất. Hệ thống này do nút xoang (keith flack) chỉ đạo. Phải làm điện tâm đồ mới biết được tim đập do nút xoang chỉ huy gọi là "nhập xuống". Nút xoang chịu ảnh hưởng của thần kinh giao cảm và phó giao cảm, nên nhịp xoang có thể thay đổi nhanh lên hay chậm đi trong một số bệnh toàn thân hoặc do thuốc. Nhịp chậm do nút xoang bị suy giảm, do một số nguyên nhân khác và do bloc nhĩ thất. Cần quan tâm đến loại mạch chậm do bloc nhĩ thất và mạch chậm xoang.

Mạch chậm do bloc nhĩ nhất

Có 35-67% các ca bloc nhĩ thất có cơn Adams Stokes. Bệnh do Adams người Iceland phát hiện từ năm 1827. 30 năm sau, Stokes bổ sung thêm. Cơn Adams Stokes có thể xảy ra khi có nhịp nhanh thất, rung thất, bloc nhĩ thất hoàn toàn, có mạch chậm từ 36-40 lần/phút. Mạch chậm không thay đổi khi gắng sức hoặc dùng các thuốc tăng nhịp tim. Bệnh nhân hay bị hoa mắt, choáng váng, ngất xỉu xảy ra đột ngột, ít khi kéo dài quá 1-2 phút, thường không để lại di chứng thần kinh. Quan sát thấy đột nhiên tái mặt và thỉu đi, khi tỉnh dậy thường đỏ bừng mặt. Adams Stokes có 4 thể trên lâm sàng là: nhẹ, thấy choáng váng, cảm giác rơi hẫng, mặt tái xanh; vừa: ngất chớp nhoáng; nặng: cơn ngất kéo dài, mê; và có thể chết đột ngột. Người ta cho rằng, nhồi máu cơ tim hoặc tai biến mạch máu não có thể là nguyên nhân hay hậu quả của cơn Adams Stokes.

- Bloc nhĩ thất hoàn toàn thường xuyên: Mạch chậm ổn định 30-40 lần/phút, đều. Nghe tim thỉnh thoảng thấy một nhát bóp mạnh gọi là "sóng đại bác".

- Bloc nhĩ thất kịch phát: Bình thường vẫn nhịp xoang, đột nhiên có bloc nhĩ thất 10-15 phút rồi tự hết. Hay bị ngất, có cơn Adams Stokes nhẹ hay vừa, có cơn nhịp nhanh thất hoặc ngừng tim.

- Bloc nhĩ thất không ổn định: Là loại trung gian giữa hai loại trên, cũng hay có cơn ngất liên tiếp. Điện tim thì lúc có nhịp xoang, lúc có bloc nhĩ thất.

Máy tạo nhịp tim điều trị loạn nhịp chậm xoang.

Mạch chậm xoang

Mạch chậm có thể gặp ở người bình thường hay ở người cường phế vị. Gặp ở mọi lứa tuổi, tỷ lệ nam nữ bằng nhau, huyết áp bình thường, tim giảm tần số. Người cường phế vị tiết nhiều nước bọt, hay vã mồ hôi, nhu động ruột tăng. Mạch chậm có khi do bẩm sinh. Các trường hợp trên không cần điều trị. Nếu khó chịu, nhức đầu nhiều có thể dùng atropin.

Mạch chậm có thể gặp ở những vận động viên thể dục thể thao thi đấu các môn cần thể lực mạch như bóng đá, nâng tạ, chạy đường dài. Tiêu chuẩn của vận động viên lúc nghỉ ngơi về mạch là 40-60 phút, trung bình là 50. Càng tập luyện nhiều mạch càng chậm.

Do dùng thuốc digital, amodaron, verapamin, thuốc chẹn bêta, thời gian kéo dài gây mạch chậm. Digital dùng lâu hay tích lũy thuốc. Do đó, khi sử dụng các thuốc trên phải theo dõi mạch. Nếu thấy mạch chậm dưới 60 lần/phút phải ngừng thuốc ngay.

Hội chứng tăng áp lực sọ não: Gặp trong các trường hợp u não, khối máu tụ trong não do chấn thương sọ não có mạch chậm.

Vàng da kéo dài do u tụy do sỏi mật cũng là nguyên nhân gây ra mạch chậm. Bình thường không có muối mật trong máu và nước tiểu, khi tắc mật thì muối mật xuất hiện trong huyết thanh và trong nước tiểu bệnh nhân. Muối mật tăng gây mạch chậm và ngứa. Mạch chậm còn gặp ở bệnh thương hàn, bạch hầu.

Trong thời kỳ dưỡng bệnh của các bệnh nhân nhiễm khuẩn, nhiễm độc cũng có hiện tượng mạch chậm, vì sau khi bị bệnh, nhiều chức năng trong cơ thể bị suy giảm. Sau khi dưỡng bệnh một thời gian, mạch sẽ trở lại bình thường.

Về điều trị

Mạch chậm xoang không có triệu chứng thường không phải điều trị, nếu cần thì dùng các thuốc cường giao cảm, atropin... và điều trị các nguyên nhân kể trên. Mạch chậm do bloc nhĩ thất hoàn toàn có hay không có cơn Adams Stokes và không có hy vọng hồi phục, nhịp tim dưới 40 lần/phút, có khoảng nghỉ dưới 3 giây khi thức và loạn nhịp chậm xoang có triệu chứng đều phải đặt máy tạo nhịp. Có nhiều loại máy, tùy từng trường hợp cần phải khám và có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tim mạch.

BSCKII. Nguyễn Đức Lê

-->đọc tiếp...

Tắc mạch khí do đâu?

Gần đây, người nhà tôi phải vào bệnh viện để phẫu thuật lồng ngực do bị suy tim. Sau khi phẫu thuật xong, bác sĩ nói với gia đình là trong quá trình phẫu thuật có tắc mạch khí nhưng đã xử trí kịp thời. Tôi băn khoăn không biết tắc mạch khí là gì, có nguy hiểm không?

Nguyễn Văn An(Hà Nam)

Tắc mạch khí tại tim.

Tắc mạch khí là do không khí lọt vào hệ thống tuần hoàn: động mạch hoặc tĩnh mạch. Tắc mạch khí có thể xảy ra trong các tình huống như: làm thủ thuật bơm khí vào màng phổi, bơm khí vào màng bụng, chọc xoang, nạo phá thai bằng thìa, rau tiền đạo, phẫu thuật lồng ngực. Thường phải có đến 100ml không khí vào mạch máu mới đủ để gây các dấu hiệu lâm sàng. Tắc mạch khí ở tĩnh mạch gây ra các dấu hiệu của bệnh tim, phổi cấp tính. Đặc điểm là tình trạng sốc và suy tim phải. Bệnh nhân thường khó thở và tức ngực dữ dội, đột ngột, đôi khi có cơn đau ở sau xương ức giống như cơn đau thắt ngực của nhồi máu cơ tim. Trạng thái sốc thể hiện ở chỗ: bệnh nhân bồn chồn, lo lắng, mặt và toàn thân tái nhợt, tứ chi lạnh toát, vã mồ hôi, mạch nhỏ, nhanh, khó bắt, huyết áp tụt rất thấp, gan to, nghe tim sẽ thấy tiếng thứ 2 đập mạnh, phổi không thấy gì đặc biệt, có khi thấy rì rào, phế nang giảm. Tắc mạch khí ở động mạch gây ra các rối loạn não, tim, phổi... Tắc động mạch não: người bệnh có thể co giật, liệt nửa người, hôn mê. Lượng khí nhiều, liệt có thể không hồi phục. Tắc động mạch vành tim gây cơ tim thiếu máu nuôi dưỡng, hoại tử và nhồi máu cơ tim. Tắc động mạch phổi, phổi lớn sẽ có biểu hiện sốc nặng như tình trạng tim - phổi cấp tính. Đối với tắc mạch khí ở tĩnh mạch: không khí sẽ dồn về tim phải, làm nghẽn tuần hoàn ở thất phải, người bệnh có thể chết vì tắc các mao mạch phổi, vì vậy phải đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang bên trái. Trong tắc mạch khí ở động mạch: không khí sẽ xâm nhập vào các tĩnh mạch phổi và các động mạch ở phần trên thân thể. Phải tức khắc đặt bệnh nhân nằm đầu thấp để không khí không đưa lên não được. Vì vậy, trong khi làm các thủ thuật trong phẫu thuật lồng ngực, chọc xoang hoặc tiêm truyền dịch, các bác sĩ phải rất cẩn trọng.

BS. Nguyễn Kim Lan-suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Phòng và chống bệnh tim mạch

Vài năm gần đây, bệnh tim mạch (kể cả bệnh tăng huyết áp, tai biến mạch máu não) đang có chiều hướng gia tăng. Hy vọng với những gợi ý dưới đây sẽ giúp bạn đọc phòng chống căn bệnh này một cách hiệu quả nhất.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tim mạch. Nguyên nhân là do chế độ thức phẩm ngày càng nhiều calo như: thịt, mỡ động vật, bơ sữa, đường gây bệnh béo phì. Một nguyên nhân rất quan trọng khác là do ít vận động nhưng lại bị sức ép công việc quá lớn, thường xuyên bị căng thẳng. Muốn ngừa bệnh tim mạch, trước hết ta phải biết nhận diện những yếu tố gây bệnh: thuốc lá, cao mỡ, cao áp huyết, thiếu hoạt động, béo phì, và đái tháo đường (ĐTĐ).

Khám tim mạch cho người cao tuổi.

Thuốc lá

Gây rất nhiều nguy hiểm đến tim mạch. Thống kê cho thấy, người hút thuốc có tỷ lệ bị bệnh tim mạch cao hơn hai lần người không hút. Ai không hút nhưng phải hít khói của người hút cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch hơn người thường. Thậm chí, trong số những người tử vong vì bệnh tim mạch, khoảng 1/3 đã tử vong vì thuốc lá. Trong số những nguyên nhân “né” được, thuốc lá là nguyên nhân cần “né” nhiều nhất. Ngay cả những người đã lỡ bị bệnh tim mạch, nếu bỏ được thuốc thì tỷ lệ bị “mất mạng” vì thuốc lá sẽ giảm xuống khoảng một nửa những người tiếp tục hút.

Cao “mỡ” (cholesterol)

Là một yếu tố quan trọng đưa đến bệnh tim mạch. Chất mỡ này tuy không thể thiếu được trong đời sống hàng ngày, nhưng rất nguy hại khi dùng nó quá nhiều. Trường hợp này, cholesterol sẽ nằm trên lớp vách mỏng của các động mạch và ngay cả trên tim nữa. Dần theo năm tháng, lớp mỡ này dày lên và giảm bớt kích thước của các động mạch. Hoạt động của máu trong việc vận chuyển oxy trở nên yếu, không đủ nuôi các cơ quan bộ phận trong cơ thể khi cần phải cố sức làm việc gì đó, dẫn đến những cơn đau ở ngực, đó là tình trạng nguy hiểm của chứng đau thắt ngực, do thiếu máu đến tim. Muốn bảo vệ tim, phải có chừng mực với hàm lượng cholesterol, ngay cả khi bạn muốn dùng một thực phẩm bổ dưỡng nào đó. Tuy vậy, cũng có một số người thường có khuynh hướng ăn những thực phẩm có hàm lượng cholesterol quá cao. Nếu hàm lượng cholesterol dưới 2g trong ngày, bạn không cần lo lắng gì cả, nhưng lần sau đó phải chú ý nhé! Trên 2,5g trong ngày, bạn phải theo một chế độ ăn kiêng và đôi khi phải uống thuốc thêm. Giữa 2 mức độ đó, hàm lượng cholesterol cần được dùng ít lại. Tóm lại, bạn phải luôn thận trọng và sử dụng có liều lượng vừa phải.

Áp huyết cao

Cũng gây nguy hiểm đáng kể cho tim mạch. Theo định nghĩa của Hội Tim mạch Hoa Kỳ thì áp huyết bình thường là từ 130/85mmHg trở xuống. Tuy nhiên, áp huyết phải dưới 120/80 thì mới được kể là “tốt”. Cũng như thuốc giảm mỡ, thuốc hạ áp huyết đã “cứu” được mạng của rất nhiều người và còn giúp nhiều người khác tránh khỏi những bệnh gây tàn tật như bệnh tai biến mạch máu não. Những lời đồn về biến chứng của thuốc đã bị “thổi phồng” quá đáng và làm người bệnh hoang mang. Cũng như thuốc giảm mỡ, biến chứng của thuốc so với cái lợi của thuốc thì quá nhỏ. Nếu uống thuốc mà không “hợp” thì nên gặp lại bác sĩ để tính chuyện đổi thuốc khác. Bỏ thuốc là một chuyện hoàn toàn không nên làm.

Thể dục

Giúp giảm đường, giảm mỡ, giảm cân, giảm áp huyết, và giảm những bệnh tim mạch. Người có thể dục thường xuyên sẽ sống khỏe hơn, lâu dài hơn, và sẽ có xương cứng hơn những người ít hoạt động. Nên thể thao khoảng hơn 30 phút, 4 hoặc 5 ngày mỗi tuần. Người “phì”, đặc biệt là những người có nhiều mỡ bụng, cũng dễ bị bệnh tim hơn một người không “phì”. Ở Hoa Kỳ, nhiều người bị “phì” vì thức ăn quá thừa thải mà sinh hoạt lại ít (ít đi bộ, ít đạp xe đạp, làm gì cũng dùng máy, thay vì sử dụng tay, chân.....). Muốn giảm cân, không có gì quan trọng hơn việc giới hạn số lượng thực phẩm tiêu thụ mỗi ngày. Phải biết số năng lượng “calories” mình cần, và tiêu thụ ít hơn số “calories” đó. Phải đặc biệt chú trọng đến những chất đường, bột, và mỡ. Ít người nghĩ nước ngọt, nước trái cây, sữa là thức ăn. Tuy nhiên, những thứ này có rất nhiều “calories”. Cũng có người đến bữa thì ăn ít, tuy nhiên, cứ đi ra lại “bốc” 1 miếng, đi vô “bốc” 2 miếng. Những miếng nhỏ này cộng lại có khi còn hơn một bữa lớn.

Bệnh ĐTĐ

Cũng rất nguy hại cho tim mạch. Phụ nữ có ĐTĐ bị nhiều bệnh tim mạch gấp 3 lần phụ nữ bình thường. Đàn ông có ĐTĐ thì bị nhiều bệnh tim mạch gấp 2 lần đàn ông bình thường. Khoảng 2/3 những người có ĐTĐ sẽ tử vong vì những bệnh tim mạch. Chính vì vậy mà ai có ĐTĐ đều nên đặc biệt để ý và ngăn ngừa bệnh tim mạch. Dĩ nhiên chế độ ăn, thể dục, uống thuốc và chích thuốc là quan trọng.

BS. Quốc Bảo-skds

-->đọc tiếp...

3 nhóm thực phẩm thiết yếu cho người mắc bệnh tim

Căn bệnh nguy hiểm này đòi hỏi phải có một chế độ ăn uống và luyện tập thích hợp. Ngoài việc vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng, những người mắc bệnh tim cần đặc biệt chú ý tới 3 loại thực phẩm sau:

1. Cá

Đối với bệnh tim, cá là loại thực phẩm “kì diệu”, tốt hơn tất cả các loại thuốc. Cá chứa nhiều vi chất dinh dưỡng, không chứa axít béo và cholesterol, rất có lợi cho tim.

Những chứng minh khoa học gần đây đã cho thấy thường xuyên ăn cá, đặc biệt là các loại cá sống ở tầng nước sâu có thể làm giảm tới trên 52% nguy cơ mắc bệnh và giảm 30% tỉ lệ tử vong khi mắc phải căn bệnh này.

2. Hoa quả

100g hoa quả tươi mỗi ngày sẽ giúp bạn giảm tới 34% nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm, đặc biệt là bệnh nhồi máu cơ tim

Các loại hoa quả tươi rất giàu vitamin C, giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa quá trinh xơ hoá đường huyết và sự sinh sôi, phát triển của các loại nấm và vi khuẩn trong đường ruột, từ đó “cải thiện” hoạt động của bộ máy tiêu hóa.

100g hoa quả tươi mỗi ngày sẽ giúp bạn giảm tới 34% nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm, đặc biệt là bệnh nhồi máu cơ tim và các bệnh khác có liên quan như: tiểu đường, máu nhiễm mỡ…

3. Thực phẩm chứa nhiều kali

Chuối, sữa chua, khoai tây là những loại thực phẩm giầu hàm lượng kali, có tác dụng tốt trong việc lưu thông đường huyết, giảm áp lực cho máu, giúp máu về tim được lưu thông dễ dàng.

Mối ngày nên ăn ít nhất 50gram những thực phẩm có chứa nhiều kali. Để việc hấp thu kali của cơ thể trở nên hiệu quả và dễ dàng, bạn nên kết hợp với các loại thực phẩm có chứa nhiều vitamin C.

-->đọc tiếp...

Ăn nhiều đồ béo có bị tăng huyết áp?

Tôi bị bệnh tăng huyết áp đã 2 năm. Năm nào cũng vậy, cứ sau dịp Tết là tôi phải nằm viện để điều trị bệnh. Có phải là do tôi ăn nhiều đồ béo trong những ngày Tết không?

Vũ Mai Duyên (Hải Phòng)

Những món ăn ngày Tết thường rất giàu chất béo "xấu" từ động vật (thịt đông, giò thủ, các món xào...). Các chất béo này nếu ăn nhiều hơn bình thường một chút, lập tức huyết áp sẽ "báo động" ngay. Vì thế, người bệnh cần tránh các chất béo chứa nhiều acid béo bão hòa làm tăng cholesterol "xấu" gây nên vữa xơ động mạch như mỡ bò, mỡ cừu, dầu dừa và dầu cọ, sữa nguyên kem, bơ, lòng trắng trứng. Nên thay bằng thức ăn cũng béo nhưng ít acid bão hòa như dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu ngô, dầu ô liu, lòng đỏ trứng, sữa gầy, sữa chua, thịt gà, cá... Nên ăn nhiều rau và quả tươi vì đây là những thức ăn rất cần thiết cho người bị tăng huyết áp cũng như bị các bệnh tim mạch khác. Rau quả tươi chứa nhiều vitamin thiên nhiên, tốt hơn các vitamin tổng hợp. Chúng còn chứa nhiều chất chống ôxy hóa, góp phần giữ cho các tế bào trẻ trung lâu hơn, chứa nhiều chất xơ, cần thiết cho hoạt động tiêu hóa và có thể còn góp phần tống cholesterol ra ngoài cơ thể. Chúng cung cấp rất ít calo, chống được béo, giảm được trọng lượng. Tuy nhiên, người bị tăng huyết áp cũng nên hạn chế ăn các loại trái cây quá ngọt như na, mít, vải cũng như bánh kẹo vì chất đường không tốt cho thành mạch.

BS. Cẩm Nga-SKDS

-->đọc tiếp...

Những bước đi “Phù Đổng”

10 năm về trước, tim mạch can thiệp (TMCT) ở Việt Nam chẳng khác gì một đứa trẻ mới tập đi, thậm chí tên gọi cũng thật xa lạ với giới chuyên môn và người bệnh. Nhưng chỉ trong vòng một thập kỷ, với những bước đi "Phù Đổng" của mình, TMCT đã trở thành một mũi nhọn của y học Việt Nam hiện đại. Trên con đường đi đến những thành công chứa đựng bao nỗi nhọc nhằn và có cả nước mắt.

Sức mạnh và sự quyến rũ

Đêm lùi dần về khuya, thành phố ngủ say trong giá lạnh của mùa đông, những người bệnh trong Bệnh viện Bạch Mai cũng đã ngủ thiu thiu, nhưng lúc lúc những chiếc xe cấp cứu lại xé toang không gian bệnh viện bởi tiếng còi hú. Một chiếc xe 115 rú còi inh ỏi hối hả tiến vào cửa Viện Tim mạch, các nhân viên y tế chật vật đưa từ xe ra một người đàn ông khoảng 60 tuổi, khá to béo trong tình trạng ngực đau dữ dội. Ngay lập tức bệnh nhân được đặt trong tình trạng cấp cứu. Kết quả chụp mạch cho thấy đây là một ca nhồi máu cơ tim cấp, có 2 nhánh động mạch vành bị tắc do mảng xơ vữa, nếu không xử trí nhanh chóng bệnh nhân sẽ tử vong vì cơ tim bị hoại tử. Chỉ trong ít phút, mọi điều kiện trong Phòng tim mạch can thiệp đã sẵn sàng, mọi bước chuẩn bị đều cực kỳ linh hoạt và chuyên nghiệp. Bệnh nhân được đưa vào phòng can thiệp để đặt stent động mạch vành. Đây là một ca bệnh phức tạp, bệnh nhân phải đặt 2 stent trên 2 nhánh động mạch vành trong tình trạng cấp cứu, bản thân bệnh nhân lại bị đái tháo đường, tăng lipid máu, huyết động không ổn định. Nhịp đập phập phồng của trái tim người bệnh trên màn hình can thiệp như một đồng hồ đếm ngược thời gian. Sau hơn 2 giờ can thiệp, người bệnh được cứu sống, các stent đã giải thoát sự tắc nghẽn của động mạch vành, mang máu đến tưới cho vùng cơ tim bị nhồi máu.

Tim mạch can thiệp đã giúp nhiều người bệnh tim mạch thoát hiểm.

Các bác sĩ bước ra khỏi phòng can thiệp cũng là lúc đêm đông đang dần tan. Mắt họ đỏ hoe trên những khuôn mặt hốc hác vì căng thẳng và mất ngủ. Thành phố đang cựa mình thức dậy sau giấc ngủ đủ đầy và ấm áp. Có một người bác sĩ đã đón sinh nhật tuổi 40 của mình trong một đêm trắng như thế mà anh không hề hay.

Người ta ví TMCT như một chàng trai trẻ, khoẻ mạnh và quyến rũ. Đó là một chuyên ngành còn mới mẻ với cả thế giới và ở Việt Nam nhưng những bước đi của nó khiến người ta không khỏi kinh ngạc. Trong Đại hội tim mạch ASEAN lần thứ 17 vừa qua tại Hà Nội, kỹ thuật can thiệp hoàn hảo của các bác sĩ TMCT Việt Nam thể hiện trong nhiều ca can thiệp trực tiếp đã để lại ấn tượng sâu sắc với các đồng nghiệp đến từ nhiều nơi trên thế giới. GS. Phạm Gia Khải, Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam và GS. Nguyễn Lân Việt, Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam, hãnh diện với bạn bè quốc tế khi các học trò "trình làng" là một dàn bác sĩ TMCT trẻ trung, năng động. Chính sức hấp dẫn của chuyên ngành TMCT đang thu hút rất nhiều bác sĩ trẻ xuất sắc. Bởi muốn trở thành một bác sĩ TMCT, họ phải giỏi về lâm sàng tim mạch, sử dụng hiệu quả các phương tiện chẩn đoán hình ảnh, khéo léo trong thao tác kỹ thuật và cần có sự nhạy cảm đặc biệt trước sự sống của mỗi trái tim.

"Biển mặn như nước mắt"

Cảm xúc về những ngày đầu tiên (năm1997) khi bắt đầu đưa TMCT vào điều trị vẫn còn nguyên vẹn với TS. Phạm Mạnh Hùng- Trưởng phòng Tim mạch can thiệp. Ngày ấy, TMCT còn là lĩnh vực rất mới trên thế giới, còn ở Việt Nam đây là một khái niệm còn quá xa lạ, mặc dù trước đó có những ca thông tim để chẩn đoán nhưng chưa phải làm can thiệp thực sự. Dù có thận trọng đến mấy thì những bước đi đầu tiên của TMCT lúc bấy giờ cũng không thể tránh khỏi những vấp ngã. Ca can thiệp rối loạn nhịp có sự hỗ trợ của các chuyên gia Mỹ đã thất bại, vị GS người Mỹ bật khóc nức nở, đó là nỗi buồn không thể nào quên được. Với kỹ thuật can thiệp động mạch vành, thách thức đầu tiên là một trường hợp bị tắc động mạch vành và có nhiều biến chứng phức tạp, đoạn mạch vành bị tắc rất dài, bệnh nhân là người cao tuổi, có chỉ định phải nong vành và đặt stent. Khi cho ống thông đi qua chỗ tổn thương và đặt được stent xong nhưng khi rút ra thì đầu dây dẫn bị đứt lại trong đó. Đây là một dây dẫn cũ, xin lại từ những thiết bị đã qua sử dụng của các đồng nghiệp Mỹ. Vì chưa có kinh nghiệm xử trí, các bác sĩ trẻ vội vàng cho bệnh nhân chuyển ngay lên Bệnh viện Việt Đức để phẫu thuật. Nhưng bệnh nhân bị biến chứng suy thận nặng và đã tử vong.

Trọng trách để phát triển chuyên ngành TMCT được đặt lên vai những bác sĩ trẻ, những người đang hoặc vừa bước qua tuổi 20, vinh quang sẽ đến ở ngày mai nếu họ vượt qua được những khó khăn khi mọi thứ bắt đầu từ con số 0. Không có tiền mua thiết bị can thiệp, tất cả những dụng cụ nong van, nong động mạch vành... đều phải xin lại của những đồng nghiệp thân thiết ở Mỹ, Pháp. Các dụng cụ đó cũng không đồng bộ, nhưng nhiệm vụ phải thực hiện can thiệp thành công bằng những thứ "cọc cạch" ấy. Đã có những đêm trắng họ phải thức trông bệnh nhân, hồi hộp theo dõi từng biến chuyển sau biến chứng. Chia sẻ với sự nhiệt tình học hỏi của các bác sĩ trẻ của Viện Tim mạch Việt Nam, các bác sĩ người Việt ở nước ngoài như BS. Thạch Nguyễn, Lê Minh Khôi mang cả dụng cụ từ Mỹ về làm cùng họ.

Sự xuất hiện của TMCT không nhận được sự ủng hộ ngay của các đồng nghiệp khác trong nước, rất nhiều người nghi ngờ hiệu quả của biện pháp điều trị này. Báo cáo sau vài ca can thiệp đầu tiên có cả những thất bại và thành công không tìm được sự công nhận của các nhà khoa học.

Người ta nghĩ rằng không hiệu quả hơn phẫu thuật, gây biến chứng nhiều hơn. Với kỹ thuật đặt stent nong động mạch vành bị tắc vì xơ vữa động mạch còn bị cho là quá xa vời. Lúc đó nhiều người cho rằng đó là bệnh của các nước phát triển, có chế độ ăn quá dư thừa dinh dưỡng. Cũng có thể với những bác sĩ còn quá trẻ chưa hề tạo dựng được tên tuổi, đảm nhận một kỹ thuật hoàn toàn mới lại càng khó thuyết phục giới chuyên môn. Mãi đến khi 200 ca TMCT được báo cáo với những hiệu quả rõ rệt thì TMCT mới bắt đầu có vị trí của mình trên diễn đàn y học.

Trên con đường gập ghềnh thử thách bản lĩnh và trí tuệ của những bác sĩ trẻ, niềm vui đến sau mỗi thành công còn hàng nghìn bài học họ có được phải trả giá bằng những thất bại đầy nước mắt.

Cánh tay đang ngày một vươn xa

Năm 2006, lần đầu tiên Việt Nam thực hiện 2 ca TMCT truyền hình trực tiếp sang Hội nghị tim mạch quốc tế ở Singapore, và vừa qua trở thành chủ nhà của Đại hội tim mạch Đông Nam Á lần thứ 17. Giờ đây không chỉ có Viện Tim mạch Việt Nam mà nhiều trung tâm TMCT đã được hình thành trên cả nước. Chúng ta không chỉ học ở các nước khác mà có những kỹ thuật họ phải đến học mình, trong đó điều trị hẹp van 2 lá bằng bóng inoue là một ví dụ. Nhiều bệnh lý tim bẩm sinh như thông liên thất, thông liên nhĩ, còn ống động mạch... đã được thực hiện thành công hàng nghìn ca. Không chỉ có bệnh lý tim mạch đặc trưng của nước nghèo như hẹp hở van tim do thấp, các bệnh tim bẩm sinh mà trước đây chỉ tưởng có ở nước giàu như tắc động mạch vành do xơ vữa, rối loạn nhịp... đều được xử trí thành công bằng can thiệp. Những phụ nữ mang thai hẹp van 2 lá vẫn có thể nong van trong khi nếu phẫu thuật có thể gây sảy thai do liên quan đến quá trình gây mê. Hay vẫn có thể vừa cấp cứu vừa đặt stent động mạch vành cho những bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp, kể cả khi bệnh nhân đã chết lâm sàng...

Sự phát triển của TMCT đang biến những điều "không thể" trở thành "có thể". Những mảng xơ vữa bị canxi hóa vẫn có thể được khoan cắt bằng can thiệp, các thiết bị siêu âm lòng động mạch được ứng dụng cho phép phát hiện sớm và chính xác những tổn thương mà chụp mạch không tìm thấy. Trước đây, người ta không thể tưởng tượng được có thể thay van tim và sửa van tim qua ống thông nhưng giờ đây điều đó là sự thật. Đây cũng là kỹ thuật TMCT mới nhất trên thế giới, dự kiến năm 2009 sẽ ứng dụng tại Việt Nam. Cánh tay TMCT đang ngày một vươn xa với sự hỗ trợ đặc biệt của khoa học công nghệ, TMCT trở thành một trong những lĩnh vực y tế kỹ thuật cao thành công nhất ở Việt Nam, đáp ứng xu thế phát triển của y học hiện đại: điều trị ít xâm lấn.

Suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Ăn nhiều chân gà có tốt cho bệnh huyết áp

Mấy ngày gần đây, nhiều tờ báo đã tường thuật lại một nguồn tin cho biết ăn nhiều chân gà có tác dụng tốt cho người bị cao huyết áp. Thông tin này có thể gây ra những ngộ nhận không tót trong chế độ dinh dưỡng cho người có huyết áp cao hoặc có độ cholesterol trong máu cao.

Chất ức chế men chuyển hóa từ chân gà

Thông tin trên bắt nguồn từ 1 bản tin trên tờ The Journal of Agricultural Chemistry and Food vào đầu tháng 10 vừa qua. Theo đó, các nhà khoa học Nhật Bản thuộc Trường Đại học Hiroshima và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nippon Meat Packer’s, đã phát hiện được 4 loại protein từ những collagen trong chân gà có khả năng kiểm soát huyết áp. Collagen là những protein trong những mô liên kết của nhiều loại động vật. Các nhà nghiên cứu đã cho những con chuột cao huyết áp ăn chất chiết xuất từ chân gà. Những con chuột này đã có dấu hiệu hạ huyết áp sau 4 giờ, sau 8 giờ huyết áp giảm nhiều nhất. Nghiên cứu dài hạn cho thấy huyết áp giảm đáng kể sau l tuần cho dùng thuốc. Trước kia, người ta cũng tìm thấy trong ức gà cũng có hoạt chất này. Tuy nhiên, hoạt chất tìm thấy trong ức gà quá ít không đủ để có hiệu lực chữa bệnh. Các nhà khoa học cho rằng, những loại protein trong chân gà có tác dụng hạ huyết áp tương tự như tác dụng của các loại thuốc ức chế men chuyển hóa ACE inhibitors.

Ăn nhiều chân gà có thể làm tăng huyết áp.

Ở Hoa Kỳ, chân gà thường được xem là phế phẩm. Nhiều nơi người ta dùng chân gà làm nguyên liệu sản xuất nước soup gà. Soup gà là một món ăn bổ dưỡng có thể giúp tăng cường sức đề kháng. Tuy nhiên, TS. Byron Lee, một nhà tim mạch học thuộc trường Đại học Y California khuyên nên cẩn thận khi ăn nhiều chân gà, soup gà vì lượng muối trong soup gà có thể làm vô hiệu hóa tác dụng có ích của chân gà. Quan trọng hơn, chân gà còn nguyên lớp da ngoài có hàm lượng cao chất béo. Do đó, ăn nhiều chân gà có thể làm trệ tì và tăng những đáp ứng stress, chưa kể việc về lâu dài còn gia tăng lượng lipid máu ở những người cholesterol máu cao. Đây chính là lý do người ta thường khuyên ăn gà nên bỏ da và nội tạng. Mặt khác, theo Y học cổ truyền, thịt gà, nhất là chân gà, là một loại thực dưỡng tính ấm, có tác dụng bổ khí, tăng cường dương khí nên có thể kích hoạt những cơn khí nghịch ở những người âm hư hoặc những người dễ bị động hỏa, bao gồm người cao huyết áp.

Nói chung, loại protein chiết xuất từ chân gà với tác dụng ức chế men chuyển hóa hoàn toàn khác với chân gà toàn phần, món ăn mà những người có mỡ máu cao hoặc người cao huyết áp không nên ăn nhiều.

Được biết, cao huyết áp được xem là một đại dịch của thời đại, một căn bệnh thầm lặng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như: suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Hiện nay có khoảng 1 tỉ người trên thế giới đang mắc bệnh áp huyết cao và hơn nửa tỉ người khác đang có nguy cơ tiếp cận với căn bệnh chết người này cho đến năm 2025. Ở Hoa Kỳ, cứ mỗi 3 người trưởng thành có 1 người bị huyết áp cao. Tại nước ta, theo một số liệu mới nhất được phổ biến tại Đại hội Tim mạch Đông Nam Á vào tháng 10 vừa qua, mỗi 4 người trưởng thành có 1 người mắc phải căn bệnh này. Điều may mắn là bệnh có thể phòng chống hiệu quả, thông qua một lối sống lành mạnh gồm vận động thể lực và chế độ ăn uống ít chất béo động vật, nhiều rau quả và ngũ cốc thô.

Lương y Võ Hà-skds

-->đọc tiếp...

Tác động vào các yếu tố gây bệnh tim mạch

Ở các nước công nghiệp phát triển, tỷ lệ mắc bệnh mạch vành ở độ tuổi 30-39 là 0,9%, 50-59 tuổi trên 30% và trên 60 tuổi trên 50%, ở Việt Nam tỷ lệ bị bệnh mạch vành là 9,5%. Các yếu tố nguy cơ chính của bệnh mạch vành gồm hút thuốc lá, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, thiếu vận động, di truyền, giới tính, tuổi, và 3 yếu tố nguy cơ bổ sung là bệnh tiểu đường, béo phì, stress. Trong mười yếu tố đó, trừ các yếu tố di truyền, giới tính, tuổi tác, con người có thể tác động được vào 7 yếu tố còn lại để giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành.

Hoa quả là nguồn cung cấp chủ yếu vitamin C, E và beta caroten.

Hút thuốc có liên quan đến hơn 30 bệnh khác nhau trong đó có bệnh ung thư, bệnh phổi và bệnh tim mạch. Người hút thuốc có nguy cơ bị mắc bệnh mạch vành cao hơn gấp hai lần so với người không hút thuốc, hút thuốc được coi là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây bệnh mạch vành, của đột tử do tim. Bỏ hút thuốc là cách quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành. Nếu bạn không hút thuốc thì đừng bao giờ hút, nếu bạn hút thuốc thì hãy bỏ ngay. Đáng tiếc rằng đối với nhiều người, thói quen hút thuốc rất khó từ bỏ.

Tăng huyết áp có thể được điều chỉnh bằng cách dùng thuốc. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp có thể giảm huyết áp bằng việc tập luyện rèn sức bền thường xuyên với các bài tập: đi bộ nhanh, chạy việt dã, đạp xe, bơi và chế độ ăn uống hợp lý định hướng giảm cân (giảm chất béo, ăn nhạt, ăn nhiều rau, hoa quả).

Tăng cholesterol máu có thể được điều chỉnh bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập luyện thể dục thể thao và dùng thuốc. Cách đơn giản nhất là giảm cholesterol máu nhờ tập luyện thể dục thể thao kết hợp ăn uống hợp lý, hạn chế tối đa sử dụng các thức ăn có chứa nhiều cholesterol như trứng, thịt mỡ, giò, xúc xích, dầu dừa, dầu cọ..., sử dụng nhiều thức ăn có chứa vitamin E, vitamin C và beta caroten. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, các vitamin này có tác dụng chống lão hóa, giảm xơ vữa động mạch. Không nên ăn quá 3 quả trứng/tuần và phải cách ngày (trong 1 quả trứng đã chứa đủ nhu cầu về cholesterol của cơ thể trong ngày - 250mg), thay ăn thịt bằng cá. Ăn cá rất tốt cho sức khỏe, cá không những là nguồn cung cấp chất đạm quý giá, mà còn cung cấp cho cơ thể các vitamin A, D, E, B12, B6, đặc biệt là trong mỡ cá có rất nhiều axit béo omega-3 có tác dụng giảm hàm lượng cholesterol máu, cản trở phát triển xơ vữa động mạch, nuôi dưỡng não, cải thiện thị lực (axit béo omega-3 đặc biệt có nhiều trong cá thu, cá ngừ, cá trích, cá hồi).

Cuộc sống tĩnh tại ít vận động: Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, chủ yếu với các bài tập rèn sức bền như đi bộ nhanh, chạy bước nhỏ, đạp xe đạp, bơi với liều lượng hợp lý và tập thường xuyên làm giảm đáng kể nguy cơ bị mắc bệnh mạch vành. Trong một nghiên cứu ở Mỹ thấy rằng, chỉ cần đi bộ nhanh 20-30 phút/buổi, với tần số 3-5 buổi/tuần đã có hiệu quả tốt giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành. Tập luyện thể dục thể thao rèn sức bền thường xuyên còn ảnh hưởng đến các yếu tố nguy cơ khác của bệnh mạch vành như giảm huyết áp, giảm hàm lượng cholesterol xấu, tăng hàm lượng cholesterol có ích và giảm cân.

Kiểm soát béo mập, đái tháo đường và stress: Với chế độ ăn giảm calo và giảm chất béo, tăng cường ăn các loại rau quả có chứa các vitamin - antioxidant như: C, E và beta- caroten, kết hợp tập thể dục thể thao rèn sức bền thường xuyên (đặc biệt là đi bộ nhanh, chạy cự ly dài) sẽ giúp cho cơ thể giảm đáng kể lượng mỡ thừa - giảm cân. Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên còn giảm nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường týp II, giảm các yếu tố gây xơ vữa động mạch, giảm cân ở những người bị thừa cân; điều hòa lượng đường glucose trong máu do cải thiện khả năng sử dụng glucose của hệ thống cơ bắp.

Để kiểm soát ảnh hưởng của stress đối với cơ thể, mỗi chúng ta cần biết cách giảm các nguồn gây stress, điều hòa cuộc sống, và sử dụng các kỹ thuật thư giãn như các bài tập thở, tăng thời gian ngủ nghỉ, tập luyện thể dục thể thao, đi du lịch, thăm thú bạn bè...

Nguy cơ mắc bệnh tim mạch nói chung và bệnh mạch vành nói riêng có thể được kiểm soát bằng cách tác động lên các yếu tố nguy cơ sau: hút thuốc, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, cuộc sống tĩnh tại ít vận động, bệnh tiểu đường, béo mập, stress nhờ dùng thuốc, chế độ ăn uống hợp lý, tập luyện thể dục thể thao rèn sức bền thường xuyên với liều lượng phù hợp, hạn chế các thói quen có hại, biết cách kiểm soát stress và tạo cho bản thân một cuộc sống thanh thản.

TS. Đặng Quốc Bảo

-->đọc tiếp...

Không chủ quan với bệnh huyết áp thấp

Chúng ta thường hay quan tâm và nhắc nhiều đến chứng bệnh tăng huyết áp. Nhưng cũng có rất nhiều người huyết áp thấp và đa số đều chủ quan, cho rằng nó không nguy hiểm, điều này dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm không kém bệnh tăng huyết áp.

Huyết áp được định nghĩa là áp lực của dòng máu chảy trong lòng mạch tác động lên thành mạch máu (giống như áp lực của nước chảy trong lòng ống tác động lên thành ống nước). Trị số huyết áp phụ thuộc vào áp lực bơm máu của tim, vào sức co dãn của thành mạch máu và vào lượng máu trong cơ thể. Trị số huyết áp bình thường dao động từ 90/ 50 - 139/ 89 mmHg và thay đổi thường xuyên tùy theo các trạng thái về thời gian, hoạt động thể lực và cảm xúc.

Kiểm tra huyết áp cho người cao tuổi. Ảnh: Thanh Hương

Huyết áp thấp được định nghĩa là khi số đo huyết áp <>

Huyết áp thấp là một trạng thái biến đổi sinh lý do hậu quả của nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như:

- Huyết áp thấp do giảm thể tích máu: do mất máu hay mất nước (chấn thương gây chảy máu, tiêu chảy, nôn mửa, dùng thuốc lợi tiểu...), do cơ thể giảm tạo ra máu (suy dinh dưỡng, bệnh của tủy xương...).

- Huyết áp thấp do giảm sức bơm của tim: các bệnh lý tim mạch.

- Huyết áp thấp do giảm sức co của mạch máu: dùng các loại thuốc làm dãn mạch máu, do cường thần kinh đối giao cảm (là hệ thần kinh làm dãn mạch) hay do suy yếu thần kinh giao cảm (là hệ thần kinh gây co mạch)...

Một số triệu chứng nổi bật:

- Mệt mỏi, lả và rất muốn được nghỉ ngơi

- Hoa mắt chóng mặt

- Khó tập trung và dễ nổi cáu

- Có cảm giác buồn nôn

- Suy giảm khả năng tình dục

- Da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc

- Vã mồ hôi nhưng vẫn cảm thấy lạnh

- Thở dốc nhất là sau khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng

Những người huyết áp thấp cần phải ngủ đẫy giấc, khoảng 9 - 11 tiếng/ngày. Ngoài ra, người huyết áp thấp phải biết thức dậy đúng cách. Vì khi ngủ, máu sẽ tập trung vào khu vực dạ dày (gan, phổi, lá lách), xuất hiện tình trạng thiếu máu não tạm thời. Nếu người huyết áp thấp ngồi dậy đột ngột, có thể bị ngất đi (bất tỉnh nhân sự). Khi thức dậy, cần phải nằm thêm một lúc, tập một vài động tác thể dục đơn giản (vận động các khớp xương chân tay). Sau đó ngồi dậy, để chân trên giường, rồi mới từ từ cho chân ra khỏi giường và vẫn tiếp tục ngồi. Khi đứng dậy nên vịn vào ghế, cứ đứng như thế một lúc.

Bác sĩ Phan Huy An-suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Những lưu ý cho người bị huyết áp thấp

Huyết áp thấp là chứng bệnh nguy hiểm và phổ biến. Muốn phòng tránh và "thoát" khỏi chứng bệnh này, trước hết bạn cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về chứng huyết áp thấp.

1. Nguyên nhân

- Do tình trạng khử nước trong cơ thể.

- Do đọt qụy.

- Trong thời kỳ mang thai.

- Tác dụng phụ của việc dùng thuốc.

Huyết áp thấp là chứng bệnh nguy hiểm và phổ biến

2. Biểu hiện của bệnh

- Hoa mắt.

- Chóng mặt

- Đau đầu.

- Thậm chí có thể bị ngất.

- Mệt mỏi.

- Suy giảm khả năng tình dục.

- Da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc.

- Vã mồ hôi nhưng vẫn cảm thấy lạnh.

- Thở dốc nhất là sau khi leo lên cầu thang hay làm việc nặng.

Một ngườiđược coi là huyết áp bình thường nếu như huyết áp đo được ở mức khoảng80/120 mmHg. Thông thường huyết áp có thể dao động giữa 110-120 (tâm thất) và 70-80 (tâm thu). Người bị coi là huyết áp thấp nếu như huyết áp tâm thudưới mức 65 mmHg.

3. Mẹo nhỏ mách bạn

Luyện tập đều đặn, phù hợp với sức khỏe và độ tuổi.	Nên hỏi ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm một số loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể

Để khắc phục chứng huyết áp thấp, bạn cần tuân thủ theo những phương châm sống dưới đây:

- Luyện tập đều đặn, phù hợp với sức khỏe và độ tuổi.

- Ăn đủ các bữa, đặc biệt bữa sáng rất quan trọng. Các chuyên gia khuyên bạn nên ăn sáng với những thực phẩm tốt cho tim mạch và các loại nước hoa quả ép (nên thêm một chút muối) sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.

- Nên ăn mặn hơn người bình thường.

- Nên hỏi ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm một số loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

- Ngoài ra sữa, mật ong, nước chanh pha đường và muối cũng đem lại những tác dụng đáng kể.

Bên cạnh đó cà phê và trà đặc cũng có những đóng góp rất tích cực đối với chứng huyết áp thấp. Tuy nhiên, không nên quá lạm dụng, sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu.

- Uống đủ lượng nước. Việc uống nước rất quan trọng, bởi lẽ nếu cơ thể bị thiếu nước sẽ dễ xảy ra tình trạng bị khử nước. Điều này càng đặc biệt quan trọng hơn trong khi bạn đang luyện tập hoặc hoạt động, làm việc dưới điều kiện thời tiết nắng nóng. Hơn thế nữa, nếu bạn bị tiêu chảy hay buồn nôn, bạn cần chắc chắn đảm bảo đủ lượng nước cho cơ thể.

- Tránh tắm nước quá nóng, bởi điều này sẽ khiến cho nhiệt độ trong cơ thể tăng cao.

- Sau khi ngồi lâu bạn nên đứng lên từ từ và cẩn thận để tránh bị hoa mắt và chóng mặt.

- Ngủ đủ giấc là yếu tố cần thiết để giúp bạn duy trì huyết áp ở mức ổn định.

- Ăn thành nhiều bữa nhỏ. Thay vì việc chỉ ăn 3 bữa chính như thông thường, bạn nên chia thành nhiều bữa nhỏ. Trong chế độ ăn uống thường ngày bạn cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi trong việc phòng tránh và điều trị chứng huyết áp thấp.

- Tránh xa các loại đồ uống có cồn.

- Không đứng quá lâu.

- Nếu bạn bắt đầu dùng một loại thuốc mới như thuốc trợ tim, thuốc chống suy nhược... bạn cần đọc kỹ nhãn mác và hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc, bởi lẽ một số loại thuốc chính là "thủ phạm" gây nên chứng huyết áp thấp.

- Dùng nước ép củ cải đường tươi là một trong những bài thuốc trị chứng huyết áp thấp hiệu quả nhất. Bệnh nhân mắc chứng huyết áp thấp nên uống một cốc nước ép củ cải đường chia thành 2 lần mỗi ngày.

- Ngâm 7 quả hạnh trong nước qua đêm. Sau đó bóc vỏ chúng và nghiền nát chúng thành một dạng bột. Sau đó cho quả hạnh vào trong sữa ấm và dùng dung dịch này để uống.

Theo báo nông nghiệp

-->đọc tiếp...

Phát hiện và xử trí sớm xuất huyết dưới màng nhện

Khi những cơn đau đầu dữ dội bất chợt xảy ra mà không giải thích được cần phải nghĩ đến tình trạng những đoạn mạch não bị phình vỡ, chảy máu vào khoang dưới màng nhện. Cần làm các thăm dò để chẩn đoán xác định những trường hợp này bởi một chảy máu lớn có thể sớm xảy ra. Đây là nguyên nhân dẫn đến tử vong của nhiều trường hợp do phát hiện bệnh muộn và xử trí không kịp thời.

Phình mạch hình túi

Những phình mạch hình túi xảy ra ở chỗ phân nhánh của các động mạch lớn ở đáy não và vỡ vào vùng dưới nhện. Liệt dây thần kinh III, nhất là khi kết hợp với giãn đồng tử, mất phản xạ ánh sáng và đau cục bộ trên hoặc sau mắt, có thể xảy ra với một phình mạch đang giãn rộng ở đường nối giữa động mạch thông sau và động mạch cảnh trong.

Dị dạng mạch não được xử trí bằng can thiệp mạch.

Tại thời điểm nứt vỡ phình mạch với xuất huyết dưới màng nhện lớn thì áp suất nội sọ đột nhiên tăng cao. Co thắt mạch toàn thân, nghiêm trọng, kịch phát có thể xảy ra nhất thời. Những sự cố này có thể là nguyên nhân của mất ý thức bất chợt thoáng qua xảy ra với gần 50% các bệnh nhân. Trước khi bất chợt mất ý thức như vậy có thể có một khoảnh khắc ngắn đau đầu khủng khiếp và nôn. Mặc dù đau đầu đột ngột mà không có những dấu hiệu thần kinh khu trú là dấu hiệu của nứt vỡ phình mạch, song những thiếu hụt thần kinh khu trú vẫn có thể xảy ra. Những thiếu hụt thường thấy là liệt nhẹ nửa người, mất ngôn ngữ và mất ý thức.

Các biện pháp điều trị

Nứt vỡ phình mạch gây xuất huyết dưới màng nhện với hậu quả 60% trường hợp đột tử hoặc để lại các di chứng thần kinh nặng nề. Do đó phẫu thuật sửa chữa phình mạch sớm sẽ ngăn chặn được xuất huyết về sau và giúp áp dụng an toàn những kỹ thuật nhằm làm cải thiện tuần hoàn não. Bệnh nhân không thích hợp cho phẫu thuật thì cần được điều trị bằng thuốc để giảm thiểu các biến chứng, chảy máu tái phát, co thắt mạch và tràn dịch não. Những kỹ thuật mới nhiều hứa hẹn như đặt các cuộn (coil) trong phình mạch não hiện đang được đánh giá ở những bệnh nhân này.

Tiếp theo nứt vỡ phình mạch, tăng áp lực nội sọ có thể xảy ra thứ phát do máu ở dưới màng nhện hoặc khối máu tụ trong nhu mô, tràn dịch não cấp tính hoặc mất điều hòa vận mạch. Phẫu thuật mở thông não thất cấp cứu được chỉ định cho những bệnh nhân bị ngủ lịm, có những thiếu hụt thần kinh. Các liệu pháp dùng thuốc để giảm áp bớt áp lực nội sọ (như tăng thông khí, manitol, an thần) cũng có thể sử dụng khi cần. Cần duy trì đủ áp lực tưới máu não, tránh để huyết áp lên quá cao.

Vì có nguy cơ bị chảy máu tái phát nên tất cả những bệnh nhân không thích hợp với phẫu thuật cần nằm nghỉ trên giường trong phòng tối, yên tĩnh và cho thuốc chống táo bón. Nếu đau đầu hoặc đau cổ nhiều thì cho dùng các thuốc an thần nhẹ và thuốc giảm đau. Không nên cho thuốc an thần quá mức vì khó đánh giá những thiếu hụt thần kinh. Bù nước đúng mức là cần thiết bởi bệnh nhân giảm thể tích máu đặc biệt dễ bị thiếu máu cục bộ não.

Các cơn co giật không thường gặp khi khởi phát nứt vỡ phình mạch não. Run rẩy, co giật thường đi kèm mất ý thức có thể có liên quan với tăng áp lực nội sọ và co thắt mạch toàn thân cấp tính. Dự phòng bằng phenytoin hoặc phenobarbital được chỉ định vì cơn co giật có thể thúc đẩy chảy máu tái diễn. Mặc dù co thắt mạch vẫn là nguyên nhân chính dẫn đến biến chứng và tử vong tiếp theo sau xuất huyết dưới màng nhện do nứt vỡ phình mạch, song các liệu pháp ngăn chặn hoặc điều trị hẹp động mạch triệu chứng chưa thật sự hiệu quả. Điều trị bằng thuốc chẹn kênh canxi (nimodipin) được ghi nhận là có những tác dụng hữu ích, nhưng hiệu quả dường như cũng vừa phải.

Liệu pháp được chấp nhận phổ biến nhất cho điều trị co thắt mạch não triệu chứng là làm tăng áp suất tưới máu não bằng cách nâng cao huyết áp động mạch trung bình qua việc tăng thể tích huyết tương và cân nhắc sử dụng các thuốc nâng áp, thường là phenylephrin hoặc dopamin. Nếu co thắt mạch triệu chứng cứ dai dẳng cho dù đã điều trị nội khoa tối ưu thì có thể tính tới việc dùng papaverin tiêm động mạch và tạo hình mạch qua da.

Dị dạng động - tĩnh mạch não

Dị dạng mạch hoặc các u mạch, có thể là các dị dạng nhỏ và ẩn hoặc lớn gây đau đầu, tổn thương não, co giật và xuất huyết. Dị dạng động - tĩnh mạch não là những dị dạng quan trọng nhất của hệ thần kinh gồm một đám rối các mạch có sự giao lưu bất thường giữa các hệ động mạch và tĩnh mạch. Dị dạng động - tĩnh mạch não có thể xuất hiện ở các vị trí trong não và thường gặp ở nam giới hơn và có thể xảy ra ở nhiều thành viên trong gia đình thuộc cùng một thế hệ hoặc ở các thế hệ sau. Mặc dù tổn thương này xuất hiện từ khi mới sinh ra, song chảy máu hoặc những biến chứng khác lại phổ biến nhất ở lứa tuổi 10-30, đôi khi ở tuổi 50.

Những triệu chứng lâm sàng chính là đau đầu, co giật và những triệu chứng do nứt vỡ. Khi thấy đau đầu như bị co bóp, thắt lại giống như cơn migrain hoặc đau lan tỏa. Những cơn co giật cục bộ xảy ra ở 30% các trường hợp. Khoảng 50% các trường hợp dị dạng động - tĩnh mạch não thấy rõ như những xuất huyết trong não và ở phần lớn những bệnh nhân này chảy máu chủ yếu là xuất huyết nhu mô với một lượng nhỏ chảy vào vùng dưới màng nhện. Máu thường không lắng ở các bể đáy vì vậy hiếm khi xảy ra co thắt mạch não triệu chứng. Nguy cơ tái diễn nứt vỡ trong tuần đầu thấp nên không cần dùng các tác nhân kháng tiêu fibrin. Xuất huyết não có thể ồ ạt dẫn đến tử vong hoặc có thể chỉ có đường kính nhỏ 1cm dẫn tới triệu chứng khu trú không rõ ràng hoặc không bị thiếu hụt gì.

Xử trí các bệnh nhân bị dị dạng động - tĩnh mạch não bằng phẫu thuật cắt bỏ hoặc can thiệp mạch qua da. Gây tắc nghẽn các động mạch nuôi bằng can thiệp mạch qua da thường được chỉ định để làm giảm bớt kích thước tổn thương và giúp cho việc phẫu thuật được dễ dàng hơn, ít chảy máu hơn.

TS. Nguyễn Quang Tuấn-Suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Phòng và xử trí bệnh tai biến mạch máu não

Mỗi năm, tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ, ảnh hưởng hàng trăm ngàn người và để lại di chứng nghiêm trọng. Đặc biệt bệnh hay gặp ở người cao tuổi. Vậy tai biến mạch máu não là gì? Nhận biết bằng cách nào? Phải làm gì khi gặp người bị đột qụy?

Người già nên thường xuyên kiểm tra huyết áp đề phòng tai biến mạch máu não. Ảnh: M.Hoa

Tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu cung cấp ôxy và các chất dinh dưỡng cho phần mô não đó bị tắc nghẽn hay vỡ ra. Khi bệnh xảy ra bệnh nhân không cảm thấy đau đớn nhưng diễn biến đột ngột vì vậy bệnh nhân không gọi được người xung quanh giúp đỡ. Biểu hiện của đột quỵ là lú lẫn, hôn mê. Ngoài ra có thể có nhức đầu, nôn ói hoặc co giật xảy ra trên người đang làm việc bình thường.

Nguyên nhân: Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng một trong những nguyên nhân hay gặp nhất là một động mạch máu bị tắc bởi những cục máu đông được gọi là huyết khối hoặc các động mạch bị xơ vữa do trong mạch máu bị ứ đọng mỡ và dày lên dần dần làm hẹp lòng mạch, cản trở dòng chảy, đến một lúc nào đó tạo thành cục máu đông. Nếu là cục máu đông này bị kẹt lại trong não thì gọi thuyên tắc não. Cơn đột quỵ cũng có thể xảy ra khi một động mạch trong não bị vỡ ra được gọi là xuất huyết não (thường gặp ở bệnh nhân có xơ vữa mạch và tăng huyết áp).

Tai biến thường để lại di chứng nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị đúng.

Phải làm gì khi gặp người bị đột quỵ?

- Đỡ người bệnh để không bị té ngã gây chấn thương. Để người bệnh nằm xuống chỗ thoáng, nghiêng qua một bên đầu hơi nâng nhẹ, nếu nôn ói, móc hết đờm nhớt cho bệnh nhân dễ thở. Nếu người bệnh lơ mơ: kiểm tra mạch, nhịp thở, đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng về bên không liệt, đầu nâng nhẹ. Nếu bệnh nhân hôn mê: cũng xử trí như trên, kiểm tra nếu không thấy mạch đập hoặc ngừng thở, tiến hành hô hấp mồm - mồm và ép tim ngoài lồng ngực theo tỷ lệ 1: 5.

- Không tự ý cho uống thuốc hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác.

- Không cạo gió.

- Gọi xe đưa ngay người bệnh đến bệnh viện gần nhất.

- Không để nằm chờ xem có khỏe lại không vì não người rất quan trọng và rất nhạy cảm. Do đó phải đưa người bệnh vào bệnh viện càng nhanh càng tốt để có thể cứu sống kịp thời các phần não chưa chết nhưng đang bị thiếu máu nuôi não hoặc đang bị chèn ép.

Phòng bệnh bằng cách nào?

Tai biến mạch máu não là một biến chứng nặng, cho dù điều trị tích cực cũng dễ để lại di chứng nặng nề. Vì vậy phải điều trị các nguyên nhân gây tai biến như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, tránh căng thẳng thần kinh, không uống rượu bia, không hút thuốc lá; cần khám tại cơ sở y tế nếu thấy có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, khó ở, mệt không có nguyên nhân để được phát hiện và điều trị kịp thời.

Điều cần nói là người đã bị tai biến mạch máu não sẽ có nhiều nguy cơ tái phát. Do đó phải chú ý điều trị tích cực để phòng ngừa tái phát. Cụ thể phải làm việc nhẹ nhàng vừa sức, không ăn nhiều mỡ béo, chất ngọt, đường, không ăn quá mặn, ăn nhiều rau củ quả. Điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch... Phải tăng cường tập vận động tại nhà hoặc tập vật lý trị liệu. Uống thuốc theo đơn và tái khám đúng hẹn.

BS. Nguyễn Hoa Bưởi-suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Suy tim xung huyết làm tăng nguy cơ rạn xương

Theo một nghiên cứu công bố ngày 20/10 trên tập chí "Tuần hoàn" của Hội tim mạch Mỹ, những người bị suy tim xung huyết có nguy cơ bị rạn xương cao gấp 4 lần so với những người bị bệnh tim mạch cấp tính.

Ảnh: corbis

Nghiên cứu này được thực hiện với hơn 2.000 người bị suy tim và hơn 14.000 người phải cấp cứu vì suy tim xung huyết ở Canada trong giai đoạn 1998-2001. Kết quả cho thấy một năm sau khi tới phòng cấp cứu, tỷ lệ rạn xương ở nhóm bệnh nhân phải cấp cứu vì bị suy tim xung huyết là 4,6%, trong khi tỷ lệ này ở nhóm còn lại chỉ là 1%.

Thậm chí khi được điều chỉnh thuốc để duy trì độ chắc của xương, nguy cơ bị rạn xương ở những đối tượng bị suy tim vẫn cao hơn so với những người khác.

Tác giả công trình, nhà khoa học Justin Ezekowitz thuộc Đại học University of Alberta, Canada cho biết đây là nghiên cứu đầu tiên về suy tim và nguy cơ rạn xương. Theo ông, bệnh nhân suy tim mãn tính có nguy cơ bị rạn xương cao là do cơ thể không được cung cấp đủ hàm lượng canxi hoặc vitamin D.

Ngoài ra, còn có một nguyên nhân khác là lượng hóocmôn Aldosterone tăng cao ở bệnh nhân suy tim đã kích thích sự bài tiết canxi, khiến tuyến cận giáp phải tăng hóocmôn để điều chỉnh lượng canxi trong máu.

Cũng theo nghiên cứu trên, hiện có 8,4% người trên 75 tuổi và 2,2% dân Bắc Mỹ mắc bệnh suy tim mãn tính. Trong khi đó, khoảng 10 triệu người dân Mỹ đang bị bệnh loãng xương, nữ giới trên 50 tuổi chiếm 25%.

Theo TTXVN

-->đọc tiếp...

Suy tim do rượu

Bên cạnh các nguyên nhân gây bệnh tim mạch như béo phì, đái tháo đường, rối loạn lipid máu... thì thiếu vitamin B1 và nhiễm độc ethanol trong rượu cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến suy tim và các bệnh lý tim mạch khác. Trong điều kiện hiện nay khi đời sống kinh tế được cải thiện, thì đối tượng mắc chính lại là những người nghiện rượu, phụ thuộc rượu.

Bệnh từ thói quen có hại

Lạm dụng rượu là nguyên nhân dẫn đến suy tim.

Không hiếm những bệnh nhân phải nhập viện trong tình trạng suy tim kèm theo các cơn sảng rượu. Đó là những người có thời gian uống rượu lâu, uống nhiều và đã rơi vào tình trạng phụ thuộc rượu. Hậu quả của nhiều năm uống rượu đang tàn phá sức khỏe của người bệnh. Sự thiếu hụt vitamin B1 và nhiễm độc ethanol trong rượu nhiều năm ở người nghiện rượu sẽ gây ra nhiều bệnh khác nhau trong đó có bệnh về tim mạch mà cụ thể là tình trạng suy tim và nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm khác. Các bệnh tim mạch này đều có tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Suy tim do thiếu vitamin B1 thường gặp ở những người có chế độ dinh dưỡng kém. Đó là những thủy thủ có cuộc sống lênh đênh nhiều ngày trên biển, chế độ ăn nghèo nàn không đủ vitamin B1 cung cấp cho cơ thể. Bệnh còn gặp ở những nơi có đời sống khó khăn, ăn gạo để lâu ngày không còn chất dinh dưỡng. Trước đây hay gặp bệnh nhân suy tim nhập viện do thiếu vitamin B1, nhưng hiện nay rất ít vì đời sống đã được cải thiện, thì tình trạng này chỉ gặp ở những người nghiện rượu.

Hậu quả trên hệ tim mạch

Những liều vừa phải của rượu có thể có cả tác dụng có hại lẫn có lợi đối với những người có tình trạng tim mạch bình thường và không dùng một thứ thuốc nào khác. Ethanol làm giảm sự co bóp của cơ tim và gây giãn mạch ngoại vi, hậu quả là làm giảm nhẹ huyết áp do vậy cơ thể phải bù trừ bằng cách tăng nhịp tim cũng như hiệu suất tim phải tăng bù. Mức tiêu thụ ôxy của cơ tim do tập thể dục sẽ cao hơn sau khi uống rượu. Uống tối đa 1-2 cữ rượu mỗi ngày trong một khoảng thời gian dài có thể làm giảm nguy cơ tử vong do tim mạch, có thể là do tăng cholesterol có tỷ trọng cao (HDL-C) hoặc những thay đổi trong các cơ chế đông máu.

Kết quả, uống nhiều rượu là một nhân tố quan trọng góp phần làm tăng huyết áp từ nhẹ đến vừa, tuy nhiên huyết áp sẽ trở về bình thường trong vòng vài tuần sau khi ngừng uống rượu. Nghiện rượu nặng mạn tính có thể gây bệnh cơ tim với những triệu chứng như loạn nhịp tim, giãn các buồng tim, giảm sức co bóp cơ tim và cuối cùng là suy tim. Có một sự liên quan giữa những biến chứng mạch máu não và uống rượu, nhất là trong vòng 24 giờ sau khi uống nhiều rượu. Những rối loạn nhịp nhĩ hay nhịp thất, nhất là nhịp nhanh kịch phát cũng có thể xảy ra sau khi uống nhiều rượu ở những người bình thường - đó là một hội chứng được gọi là hội chứng “tim ngày nghỉ”.

Thiếu vitamin B1 làm người bệnh mệt mỏi, gầy sút, khó thở, phù, tím tái, giảm khả năng gắng sức... dần dần dẫn đến suy tim. Đây là giai đoạn quả tim không còn đủ khả năng bơm máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Khi tim bị suy, khả năng co bóp của cơ tim bị suy giảm khiến lượng máu cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể không đầy đủ. Từ đó sẽ dẫn đến ứ máu ở phổi và ứ dịch ở các mô trong cơ thể. Tưới máu cho thận cũng bị giảm đi, làm thận giảm khả năng bài tiết muối, gây giữ nước và dẫn đến phù rồi bị suy thận. Tương tự như ở phổi, gan cũng bị ứ máu, do vậy khả năng loại trừ chất độc cho cơ thể cũng bị giảm đi, đồng thời giảm việc tạo ra những protein cần thiết... Theo thời gian, sự suy giảm sẽ biểu hiện ở toàn bộ cơ thể. Ngoài nguyên nhân do thiếu vitamin B1, suy tim còn là hậu quả của nhiều bệnh lý tim mạch khác như xơ vữa động mạch vành, rối loạn nhịp tim, viêm cơ tim, tăng huyết áp, các bệnh van tim...

Viêm cơ tim cấp có tỷ lệ tử vong rất cao, những bệnh nhân vào viện thường bị khó thở, nhịp tim nhanh, huyết áp bình thường hoặc giảm, men tim tăng rất cao, phù chân, gan to... Biến chứng loạn nhịp tim là nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất, đặc biệt là nhịp nhanh thất và blốc nhĩ thất cấp 3.

Thay đổi lối sống là cách phòng bệnh quan trọng

Điều trị bệnh bằng chế độ dinh dưỡng tốt hơn và bổ sung lượng vitamin B1 mà cơ thể bị thiếu, đồng thời điều trị những yếu tố khác như loạn nhịp, huyết áp... Nếu bệnh nhân bị viêm cơ tim cấp mà có rối loạn nhịp tim, suy tim nặng, suy hô hấp thì rất khó cứu chữa. Sau điều trị viêm cơ tim cấp bệnh có thể khỏi hẳn, nhưng đôi khi có thể trở thành bệnh tim mạn tính (suy tim).

Đối với bệnh tim do thiếu vitamin B1, cần chú ý bổ sung vitamin B1 cho cơ thể thông qua chế độ ăn hằng ngày, không nên ăn gạo để lâu ngày. Phụ nữ, trẻ em, đặc biệt là những người sống trong điều kiện khó khăn như thủy thủ nên uống vitamin B1 dự phòng. Đây là thuốc rất an toàn, nếu thừa sẽ thải qua đường tiểu mà không gây ngộ độc hay có ảnh hưởng gì xấu đến sức khỏe. Quan trọng nhất đối với người nghiện rượu là thay đổi lối sống, không nên uống nhiều rượu, có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh.

BS. Nguyễn Lê Phương

-->đọc tiếp...

Kỳ 2: Điều trị suy tim

Các biện pháp không dùng thuốc

Thành phần muối trong thức ăn

Cấy máy chống rung cho bệnh nhân suy tim nặng.

Hạn chế muối là nguyên tắc cơ bản trong chế độ ăn uống của các bệnh nhân suy tim, làm cho bệnh nhân tiểu tiện được tốt hơn và giảm tình trạng phù. Để có thể áp dụng một cách đúng đắn, cần nên nhắc lại một số điểm sau:

Chế độ ăn uống của một người trưởng thành bình thường trong một ngày có 10g muối natri clorua hay 4g natri, còn khi điều trị suy tim thường người ta phải áp dụng chế độ ăn có từ 200 - 500mg natri/24 giờ. Một số thức ăn có hàm lượng muối thấp, bệnh nhân suy tim có thể sử dụng: là bánh mì không muối, sữa được rút bỏ thành phần clorua khoảng 200ml/ngày, cá nước ngọt, khoai tây, gạo, ngũ cốc, hoa quả tươi, rượu vang, nước chè, nước ép quả tự nhiên.

Những chỉ định khác trong chế độ ăn uống của bệnh nhân

Lượng nước đưa vào cơ thể người bệnh theo đường uống không vượt quá 2 lít dịch/ngày. Người ta khuyên nên thực hiện một chế độ ăn giảm calo trong trường hợp bệnh nhân béo phì. Thức ăn của bệnh nhân nên được chia thành 3 bữa chính trong ngày, bữa tối nên ăn trước khi đi ngủ từ 2-3 giờ. Có thể cho phép bệnh nhân sử dụng chè loãng và rượu nhẹ với một lượng vừa phải. Không nên hút thuốc lá. Người bệnh đái tháo đường, bệnh goutte, bệnh vữa xơ động mạch nặng thì sẽ có những chỉ định bổ sung trong chế độ ăn uống của họ.

Phục hồi chức năng tim mạch có thể giúp cải thiện triệu chứng và dung nạp gắng sức của bệnh nhân suy tim. Phương pháp điều trị này có thể hạn chế hoặc phòng ngừa sự teo cơ vân của bệnh nhân mà đây cũng là một trong những nguyên nhân làm bệnh nhân kém khả năng gắng sức. Bệnh nhân béo phì khi giảm cân là một dấu hiệu tốt.

Điều trị bằng thuốc thường quy

Thuốc ức chế men chuyển dạng angiotensin II (ACEI)

ACEI được sử dụng như một thuốc đầu tay trong điều trị suy tim, ngay ở giai đoạn suy tim chưa có biểu hiện lâm sàng hay không có dấu hiệu giữ nước, nếu có dấu hiệu giữ nước thì nên dùng phối hợp với thuốc lợi tiểu. ACEI nên được sử dụng ngay cho bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim ngay cả khi chưa biểu hiện dấu hiệu suy tim.

Thuốc lợi tiểu quai, thiazides và metolazon: Lợi tiểu là thuốc điều trị chủ yếu đối với dấu hiệu giữ nước do ứ trệ tuần hoàn ở bệnh nhân suy tim. Thuốc lợi tiểu làm giảm nhanh triệu chứng khó thở và tăng khả năng gắng sức của người bệnh. Thuốc lợi tiểu giữ kali chỉ nên chỉ định cho những bệnh nhân kali máu thấp dai dẳng cho dù đã dùng thuốc ACEI hoặc phối hợp spironolacton liều thấp và ACEI để điều trị cho những bệnh nhân suy tim nặng, đã dùng ACEI và spironolacton liều thấp. Bồi phụ kali nói chung không tác dụng trong những trường hợp này.

Thuốc chẹn bêta giao cảm: Thuốc chẹn bêta giao cảm (chẹn bêta) được khuyến cáo sử dụng cho mọi bệnh nhân suy tim (NYHA I - IV) do bệnh lý cơ tim (thiếu máu hoặc không do thiếu máu) có phân số tống máu thấp khi đã điều trị nội khoa tối ưu bằng thuốc lợi tiểu và ACEI trừ khi có chống chỉ định. Bên cạnh đó, các thuốc ức chế thụ thể angiotensin II, glycosides trợ tim, các thuốc giãn mạch trong điều trị suy tim, thuốc inotrop dương cũng được sử dụng trong điều trị suy tim.

Điều trị điện học đối với bệnh nhân suy tim

Tạo nhịp hai buồng thất (biventricular pacing)

Tạo nhịp hai buồng thất được chỉ định cho những bệnh nhân suy tim độ III - IV, QRS rộng (> 120 ms), thường là blốc nhánh trái hoàn toàn, mức độ suy tim không được cải thiện nhiều mặc dù đã thực hiện tối đa các chế độ điều trị nội khoa.

Điều trị chống rung (defibrilator therapy)

Cấy máy chống rung trong điều trị hiện nay được chỉ định cho những bệnh nhân sống sót sau ngừng tuần hoàn, những bệnh nhân thường hay có cơn tim nhanh thất, những bệnh nhân có thể có cơn nhịp nhanh thất và phân số tống máu thất trái (EF) dưới 30% sau nhồi máu cơ tim.

Ghép tim

Ghép tim được chỉ định đối với những bệnh nhân suy tim ứ huyết giai đoạn cuối với chức năng tim giảm nặng mặc dù đã được điều trị nội khoa tích cực. Không chỉ định ghép tim đối với những bệnh nhân có nhiều nguy cơ tử vong phối hợp, tăng áp động mạch phổi nặng, nhiễm trùng tiến triển, rối loạn tâm thần, không tuân thủ điều trị. Tỷ lệ sống còn của bệnh nhân sau 1 năm là 85% và từ năm thứ hai trở đi, mỗi năm tỷ lệ sống còn giảm 4%. Các biến chứng khiến tỷ lệ sống giảm đi đó là thải ghép, nhiễm trùng, tắc hẹp động mạch vành và ung thư hóa.

TS. Tạ Mạnh Cường

-->đọc tiếp...

Cập nhật kỹ thuật mới nhất cho tim mạch can thiệp

Viện tim mạch Việt Nam vừa đưa vào sử dụng 2 kỹ thuật tim mạch can thiệp (TMCT) mới nhất hiện nay, đó là khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch và siêu âm trong lòng động mạch. Đây là những kỹ thuật mang tính đột phá cho điều trị các bệnh lý tim mạch bằng biện pháp can thiệp. Để làm rõ hiệu quả của những kỹ thuật hiện đại này, phóng viên (PV) báo Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Quang Tuấn - Tổng thư ký Hội TMCT Việt Nam - một trong những chuyên gia hàng đầu nước ta về lĩnh vực này.

TS. Nguyễn Quang Tuấn.

PV: Thưa TS, việc đưa vào sử dụng khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch và siêu âm trong lòng động mạch là một bước đi khẳng định sự cập nhật của TMCT Việt Nam bắt kịp thế giới?

TS. Nguyễn Quang Tuấn: Thứ nhanh “già” nhất trên đời có lẽ là kỹ thuật. Tại nhiều trung tâm TMCT lớn của Mỹ, Nhật..., các phương pháp mới của TMCT không ngừng ra đời, ngày càng nhiều bệnh lý tim mạch phức tạp được xử trí bằng biện pháp can thiệp một cách hiệu quả và an toàn. Trong dòng chảy mạnh mẽ của công nghệ y học hiện đại, không chỉ lĩnh vực TMCT mà tất cả các lĩnh vực y học khác ở nước ta cũng cần phải cập nhật và bắt kịp, thậm chí còn phải có những nghiên cứu và ứng dụng mới. Nếu không, tay nghề của bác sĩ sẽ tụt hậu còn người bệnh thì không được thụ hưởng chất lượng điều trị tốt nhất. Chính vì vậy, việc ứng dụng khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch và siêu âm trong lòng động mạch là bước đi cần thiết.

PV: Vậy thì siêu âm trong lòng động mạch và khoan cắt mảng xơ vữa được thực hiện như thế nào?

TS. Nguyễn Quang Tuấn: Siêu âm trong lòng động mạch là một bước tiến thực sự quan trọng cho việc đánh giá chính xác nhất tổn thương trong lòng động mạch. Người ta dùng một đầu dò siêu âm đưa vào tận nơi động mạch vành (ĐMV), phát hiện kích thước lòng ĐMV, tìm xem nguyên nhân tắc là do huyết khối hay mảng xơ vữa hay một bệnh lý nào khác trong lòng động mạch. Tuỳ thuộc vào kết quả siêu âm có được mà bác sĩ sẽ quyết định điều trị bằng biện pháp can thiệp nào, có thể dùng bóng nong, đặt stent, hút huyết khối trong lòng động mạch hay dùng khoan có đầu kim cương khoan cắt mảng xơ vữa hoặc phải phẫu thuật bắc cầu nối chủ vành.

Khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch (Rotablator) được thực hiện bởi đầu khoan bọc kim cương quay với tốc độ cao (150.000-200.000 vòng/phút) có thể đẩy trượt trên dây dẫn trong ĐMV để cắt phân biệt các tổn thương xơ vữa. Rotablator cắt mảng xơ vữa thành các mảnh vụn có đường kính nhỏ hơn 10 mm, có thể đi qua hệ thống vi tuần hoàn và được làm sạch bởi hệ thống võng nội mô. Đầu khoan cắt hoạt động theo nguyên tắc cắt phân biệt. Cắt phân biệt vì thành mạch bình thường đàn hồi bị uốn đi, lệch khỏi đầu khoan, trong khi những đoạn động mạch bị bệnh cứng hơn và không mềm mại sẽ bị cắt chọn lọc. Đầu khoan nên đẩy từ từ qua tổn thương và tốc độ ít thay đổi. Khi đầu khoan đi qua toàn bộ chiều dài của tổn thương, đưa qua lại vài lần “đánh bóng” để đảm bảo không còn sự cản trở nào. Kết quả là lấy đi một cách phân biệt những mảng xơ vữa không đàn hồi vì bị canxi hoá, để lại bề mặt trơn, nhẵn cho lòng ĐMV.

Một ca khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch.

PV: TS có thể cho biết hiệu quả của những kỹ thuật này như thế nào, đặc biệt là so sánh với các biện pháp can thiệp khác?

TS. Nguyễn Quang Tuấn: Để đánh giá mức độ tổn thương trong lòng động mạch, người ta sử dụng phương pháp chụp mạch dùng thuốc cản quang. Với biện pháp này hầu như chỉ phát hiện ra thay đổi thực sự của đường kính lòng động mạch mà không phát hiện chính xác các tổn thương trong lòng động mạch, vì đây là đánh giá gián tiếp. Nhưng với sự ra đời của thiết bị siêu âm trong lòng động mạch đã cho những kết quả mà các biện pháp khác không thực hiện được, đặc biệt là tìm ra được các mảng xơ vữa thầm lặng, do đầu dò được đưa vào kiểm tra trực tiếp trong lòng động mạch. Với kết quả có được, giúp các chỉ định can thiệp chính xác và hiệu quả hơn. Ví dụ như lựa chọn loại stent thích hợp khi đo đường kính lòng mạch. Không những thế, nó còn đánh giá được kết quả sau can thiệp xem stent nở ra có áp sát vào thành mạch hay không, nếu stent không nở hết sẽ hình thành huyết khối gây tắc mạch. Siêu âm cũng kiểm tra xem sau đặt stent có gây bóc tách thành mạch hay không kể cả những bóc tách nhỏ nhất mà chụp mạch không thấy được, vì chỉ cần một tổn thương nhỏ cũng gây ra huyết khối dẫn đến nhồi máu cơ tim. Vì thế trong những trường hợp chụp mạch không cho kết quả rõ ràng thì nên thực hiện siêu âm.

Trong điều trị xơ vữa ĐMV gây ra đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim bằng can thiệp thường là dùng bóng nong hoặc/và đặt stent. Nhưng trong trường hợp mảng xơ vữa bị canxi hoá thì các biện pháp trên không hiệu quả hoặc thất bại, do vậy những bệnh nhân này đều phải chỉ định bắc cầu nối chủ vành. Còn với đầu khoan bằng kim cương và tốc độ quay siêu tốc, các mảng xơ vữa xơ cứng đều được xử trí. Tuỳ theo mức độ tái hẹp ĐMV mà sau khi khoan cắt có thể bệnh nhân được đặt stent để duy trì tốt nhất đường kính lòng mạch. Cũng như sau các kỹ thuật can thiệp khác, sau khoan cắt mảng xơ vữa trong lòng động mạch, bệnh nhân cần thực hiện theo chỉ định của bác sĩ về dùng thuốc, tái khám và các biện pháp thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, giảm cân nếu thừa cân - béo phì... để có được kết quả điều trị tốt nhất.

PV: Xin cảm ơn TS!

Hảo Lê (thực hiện)

-->đọc tiếp...

Cách phát hiện, xử trí, phòng tránh cơn thiếu máu não

Bệnh nhân bị cơn thoáng thiếu máu não gây mất tri giác đột ngột trong vài giây, sau đó tri giác tự phục hồi nhưng dễ tái phát. Đó là triệu chứng của bệnh mạch máu não, là dấu hiệu báo trước của tai biến mạch máu não. Vì vậy cơn thoáng thiếu máu não được coi là một cấp cứu khẩn cấp, cần được chẩn đoán điều trị kịp thời.

Nguyên nhân và các yếu tố gây bệnh

Cơn thoáng thiếu máu não thường xảy ra đột ngột trong khoảng thời gian ngắn do sự lưu thông của máu trong động mạch bị giảm vì động mạch bị hẹp, bị co thắt hoặc bị tắc nghẽn do một cục máu đông từ tim hay một mảng vữa xơ từ động mạch lớn lưu thông đến một mạch máu nhỏ ở não.

Có nhiều yếu tố dẫn đến cơn thoáng thiếu máu não, đó là: di truyền, những người có cha mẹ bị bệnh tim mạch dễ bị cơn thoáng thiếu máu não; người trên 60 tuổi; giới tính: ở nam cơn thoáng thiếu máu não gặp nhiều hơn nữ; người béo phì; mắc các bệnh như: tăng huyết áp, bệnh van tim, suy tim, tiểu đường, cholesterol máu cao, hút thuốc lá, sử dụng ma túy...

Huyết khối gây tắc mạch làm thiếu máu nuôi vùng não liên hệ.

Biểu hiện của cơn thoáng thiếu máu não như thế nào?

Mỗi vùng của não được nuôi dưỡng bằng một mạch máu riêng, nếu các mạch máu này bị hẹp hoặc bị bít tắc, làm giảm sự tưới máu cho phần não mà mạch máu chi phối sẽ gây rối loạn chức năng của vùng não đó. Não là tổ chức tiêu thụ nhiều ôxy nhất khi hoạt động và rất nhạy cảm với tình trạng thiếu ôxy. Nếu thiếu dưỡng khí trong 4 -5 phút, các tế bào não đã bị huỷ hoại không phục hồi được nữa. Chúng ta biết rằng mỗi phần của não lại chi phối một bộ phận của cơ thể: về vận động, cảm giác, về ngôn ngữ, về tri giác, xúc giác, thính giác, khứu giác, thị giác, vị giác... Vì vậy khi một vùng não bị tổn thương sẽ xuất hiện triệu chứng của phần cơ thể mà vùng não chi phối như: vùng vận động của não bị tổn thương thì bệnh nhân bị liệt (liệt chi hoặc liệt nửa người); vùng ngôn ngữ bị tổn thương thì bệnh nhân nói ngọng hoặc không nói được nữa... Nếu sự tưới máu chỉ giảm trong một thời gian ngắn chưa làm chết các tế vào thần kinh thì triệu chứng chỉ thoáng qua. Trường hợp mạch máu bị tắc nghẽn hoàn toàn thì các tế bào thần kinh bị tổn thương vĩnh viễn, các triệu chứng trở thành di chứng vĩnh viễn của tai biến mạch máu não. Dấu hiệu của cơn thoáng thiếu máu não xuất hiện đột ngột khi bệnh nhân đang sinh hoạt bình thường như: bất tỉnh; nhức đầu; yếu nhẹ hoặc liệt nửa người; nói ngọng hay không nói được; một mắt hoặc cả hai mắt bỗng không nhìn thấy; tự nhiên mất thăng bằng, chóng mặt, đi hay đứng không vững... Các dấu hiệu trên chỉ kéo dài khoảng 1-10 phút, hiếm khi kéo dài quá một giờ. Do đó khi triệu chứng kéo dài quá một giờ, được xem như bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, khi đó não đã bị tổn thương vĩnh viễn.

Nếu bệnh nhân được chuyển đến cơ sở y tế trong những phút đầu tiên, có thể thấy: tăng huyết áp, rối loạn tri giác, mất định hướng, lơ mơ hoặc bất tỉnh, có dấu hiệu liệt mặt và liệt nửa người, nói ngọng hay không nói được, không hiểu được ngôn ngữ, rối loạn nhịp tim, dấu hiệu tắc hẹp động mạch cổ. Xquang cắt lớp không thấy hình ảnh chảy máu hay tổn thương não. Tuy nhiên để chẩn đoán chính xác cần phân biệt với các bệnh có triệu chứng tương tự như: ngất, động kinh, hạ đường huyết, rối loạn tiền đình...

Thái độ xử trí

Cơn thiếu máu não được xem là một cấp cứu khẩn cấp, khi cơn thoáng thiếu máu não mới xảy ra, cần gọi cấp cứu hay chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để khám, làm các xét nghiệm để loại trừ trường hợp tai biến mạch máu não và điều trị khẩn cấp. Việc điều trị phải kết hợp với các nỗ lực nhằm giảm các yếu tố gây bệnh như: điều trị tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol máu cao, bệnh tim mạch, loạn nhịp tim, chống đông máu, bỏ hút thuốc lá... Bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn trong vài phút hay trong khoảng một giờ. Nhưng cần lưu ý rằng bệnh nhân có thể bị tái phát nhiều lần và dẫn tới bị tai biến mạch máu não thật sự với các biểu hiện hôn mê và liệt nửa người vĩnh viễn, thậm chí có thể tử vong. Một nghiên cứu cho thấy trong số những người bị cơn thoáng thiếu máu não có 7% bị tai biến mạch máu não trong tuần lễ đầu, trong đó 50% bị tai biến ở 2 ngày đầu; 14% bị tai biến mạch máu não trong thời gian 3 tháng sau khi xuất hiện cơn thoáng thiếu máu não đầu tiên.

Phòng tránh cơn thoáng thiếu máu não

Muốn phòng tránh cơn thoáng thiếu máu não hiệu quả có thể áp dụng một hay nhiều phương pháp sau đây: uống aspirin liều thấp, hay plavix, aggrenox hoặc thuốc chống đông máu nhằm giảm nguy cơ bị vữa xơ và hẹp động mạch; phẫu thuật hay nong động mạch cổ đối với những người bị hẹp động mạch cổ gây thiếu máu não. Loại bỏ các nguy cơ gây bệnh như: điều trị tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, bỏ thuốc lá...

Như vậy cơn thoáng thiếu máu não là một dấu hiệu báo trước của tai biến mạch máu não. Do đó những bệnh nhân bị cơn thoáng thiếu máu não cần được thăm khám khẩn cấp hoặc càng sớm càng tốt để định bệnh và điều trị kịp thời, ngăn ngưa tai biến mạch máu não.

BS. Phạm Thanh Tùng-suckhoedoisong

-->đọc tiếp...

Làm thế nào để điều trị suy tim hiệu quả? (Kỳ I)

Đánh giá các mức độ suy tim

Suy tim là một hội chứng lâm sàng do máu bơm ra từ tim không đủ đáp ứng nhu cầu chuyển hóa hằng ngày của cơ thể. Có hai loại suy tim: suy tim tâm thu và suy tim tâm trương. Khả năng bóp của tim bị suy giảm trong suy tim tâm thu và thể tích đổ đầy bị thiếu hụt trong suy tim tâm trương. Khi cơ thể không được cung cấp máu đầy đủ thì các cơ chế thần kinh thể dịch sẽ được hoạt hóa để tái phân bố máu cho phù hợp với hoạt động chức năng của các cơ quan. Có thể coi đây là một cơ chế bù trừ của cơ thể nhưng đến một lúc nào đó, triệu chứng suy tim trên lâm sàng sẽ nặng hơn lên trong quá trình tiến triển của bệnh.

Suy tim có thể dẫn đến tử vong

Suy tim là một hội chứng dễ gặp nhất là ở người có tuổi. Với những tiến bộ của y học, càng ngày càng có nhiều bệnh nhân nhồi máu cơ tim được cứu sống nhờ can thiệp tái tưới máu mạch vành nhưng phần lớn trong số họ đều rối loạn chức năng tâm thu ở những mức độ khác nhau và dần dần có thể dẫn đến suy tim.

Bệnh nhân suy tim thường tử vong trong những đợt suy tim mất bù nhất là những bệnh nhân suy tim nặng. Ngoài ra còn có những nguyên nhân khác trực tiếp dẫn đến tử vong là rối loạn nhịp tim, suy chức năng của các cơ quan không được tưới máu đầy đủ như gan và thận. Những yếu tố có tính dự đoán tiên lượng nặng của bệnh nhân suy tim là rối loạn nhịp nhất, mức độ suy tim nhiều, phân số tống máu thấp, catecholamine máu cao, BNP (B type Natriuretic Peptide) cao, natri máu, cholesterol máu thấp và nhất là giãn thất trái. Bệnh nhân suy tim do suy chức năng tâm thu và chức năng tâm trương có tiên lượng xấu hơn những bệnh nhân chỉ suy đơn thuần một trong hai chức năng đó.

Nguyên nhân gây suy tim

Suy tim trái do suy chức năng tâm thu thất trái: Suy tim do suy chức năng tâm thu thất trái chiếm khoảng 60-70% bệnh nhân suy tim. Nguyên nhân gây suy chức năng tâm thu thường gặp là suy mạch vành nhất là ở giai đoạn nặng hoặc bệnh nhân đã có tiền sử nhồi máu cơ tim hoặc động mạch vành bị hẹp không đủ khả năng cung cấp máu cho vùng cơ tim còn sống. Bên cạnh đó còn do các nguyên nhân khác là bệnh tim giãn, bệnh van tim, tăng huyết áp, cơ tim nhiễm độc, tim bẩm sinh.

Suy tim phải thường do hậu quả của rối loạn chức năng tâm thu thất trái. Cũng có thể do hậu quả hoặc tiến triển của nhồi máu cơ tim thất phải, tăng áp động mạch phổi, hở van ba lá mạn tính nặng hoặc loạn nhịp do thiểu sản thất phải. Rối loạn chức năng tâm trương thất trái thường là hậu quả của bệnh tăng huyết áp hoặc bệnh tim thiếu máu cục bộ mạn tính do suy mạch vành. Một số nguyên nhân khác đó là bệnh cơ tim hạn chế, thâm nhiễm hoặc phì đại. Rối loạn chức năng tâm trương thất phải có thể do viêm màng ngoài tim co thắt hoặc ép tim. Suy tim cung lượng cao ít gặp hơn, thường do nhiễm độc giáp, rò động tĩnh mạch, bệnh Paget, phụ nữ có thai hoặc bệnh nhân thiếu máu nặng.

Dấu hiệu của suy tim

Có nhiều dấu hiệu và triệu chứng gợi ý suy tim trên lâm sàng. Phần lớn bệnh nhân có dấu hiệu ứ máu phổi thể hiện bằng các triệu chứng như thở ngắn hơi, hụt hơi, chẹn ngực và có những cơn khó thở kịch phát về đêm. Một số bệnh nhân có triệu chứng cung lượng tim thấp như mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức, giảm tưới máu thận. Triệu chứng lâm sàng điển hình của suy tim phải là phù hai chi dưới, gan to, tĩnh mạch cổ nổi và bụng cổ trướng. Xin giới thiệu hệ thống phân loại mức độ suy tim của Hội tim mạch New York (NYHA) dựa trên những triệu chứng chức năng của người bệnh ở bảng dưới.

Khám lâm sàng cho những bệnh nhân suy tim mất bù thường thấy nhịp tim nhanh, tiếng thứ nhất mờ, có thể có tiếng thứ 3, thứ 4 hoặc nhịp ngựa phi. Có thể nghe thấy tiếng thổi tâm thu của hở van hai lá hoặc hở van ba lá, tiếng thứ hai tách đôi nghịch thường do mất đồng bộ về thời khoảng điện học hoặc cơ học của thất trái, có thể nghe thấy tiếng thứ 4 khi suy chức năng tâm trương thất trái. Nghe phổi có ran ẩm và huyết áp có thể cao. Mỏm tim có thể vẫn ở vị trí bình thường.

Xét nghiệm thường quy đối với bệnh nhân suy tim là điện tim, siêu âm tim, chụp Xquang tim phổi và định lượng natriuretic peptide B nếu có điều kiện.

-->đọc tiếp...

Những đặc điểm, biến chứng và biện pháp điều trị bệnh Tăng huyết áp

Tăng huyết áp là nguyên nhân của nhiều bệnh và nó cũng gây ra nhiều triệu chứng trong đó hay gặp là đau đầu.

Kiểm tra huyết áp thường xuyên để kiểm soát huyết áp, phòng ngừa biến chứng.

Đau đầu do tăng huyết áp đã được T.C Janeway mô tả từ 1913. Ngoài ra, còn nhiều triệu chứng khác của bệnh tăng huyết áp cũng đã được nghiên cứu như chóng mặt, đánh trống ngực, chảy máu cam, ù tai, suy nhược, ra mồ hôi, mất ngủ, đái rắt đêm, đau trước ngực, khó thở gắng sức và khát. Nắm được những đặc điểm lâm sàng của bệnh tăng huyết áp là để giúp người bệnh và thầy thuốc phát hiện được sớm, dự phòng được những tai biến nguy hiểm và có kế hoạch điều trị cơ bản bệnh tăng huyết áp. Một số công trình nghiên cứu của nhiều tác giả đã nhận thấy có 3 triệu chứng trung thành và tương đối thường xuyên nhất của tăng huyết áp: đau đầu, chóng mặt và đánh trống ngực. Bài viết dưới đây đề cập đến biểu hiện đau đầu - biến chứng và các phương pháp điều trị.

Đau đầu do tăng huyết áp có những đặc điểm gì?

Bằng nhiều công trình nghiên cứu tỉ mỉ những thông tin hỏi bệnh do thầy thuốc và bản thân bệnh nhân tự trả lời, người ta đi đến thống nhất rằng đau đầu là một triệu chứng nổi trội ở bệnh nhân tăng huyết áp. Đau đầu do tăng huyết áp nhiều ở nữ hơn nam giới, tỷ lệ chiếm 3/4 trường hợp. Có thể do đặc điểm tâm sinh lý phụ nữ. Độ tuổi: trung bình thường gặp đau đầu do tăng huyết áp trên 50 tuổi, tính trội của đau đầu không tăng theo tuổi tác. Trái lại, triệu chứng chóng mặt có tỷ lệ ưu thế tăng theo tuổi đời. Xung đột tâm lý do buồn, làm cho đau đầu và các biểu hiện chức năng khác của tăng huyết áp tăng lên. Những bệnh nhân tăng huyết áp có hoạt động thể lực, ít có biểu hiện đau đầu và rối loạn chức năng khác.

Tính chất đau đầu do tăng huyết áp là đau đầu điển hình về buổi sáng, khu trú ở chẩm và giảm dần trong ngày về cường độ. Về thời gian biểu của đau đầu do tăng huyết áp phần lớn xảy ra về cuối đêm và sáng sớm (từ 4 - 5 giờ). Có thể đau đầu còn xuất hiện sớm hơn (vào khoảng 2-3 giờ sáng). Đau đầu làm bệnh nhân thức giấc. Có nhiều trường hợp, khi bệnh nhân tỉnh dậy đã thấy đau đầu rồi. Cần chú ý là các bệnh nhân tăng huyết áp mắc bệnh đau đầu khi ngủ làm cho bệnh nhân khó chịu và mất ngủ. Đau đầu còn kéo dài cho tới khi thức dậy, hay vào giờ đầu buổi sớm và thường bớt dần vào lúc bắt tay vào hoạt động công việc. Tuy nhiên, có một số ít trường hợp, đau đầu có thể kéo dài cả ngày như thế trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Nói chung, đau đầu thường khu trú nhiều ở vùng chẩm - trán. Bệnh nhân có cảm giác cứng các cơ gáy, đau lên đỉnh đầu và có thể lan tới vùng trán. Hầu hết đau đầu thường ở hai bên, cân đối và về ban đêm.

Đau đầu do tăng huyết áp sẽ dẫn tới những biến chứng gì?

Tiến triển của đau đầu do tăng huyết áp phụ thuộc vào hai yếu tố: bản thân huyết áp và trạng thái tâm lý.

Cho tới nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu về sự tương quan giữa chỉ số của huyết áp với triệu chứng đau đầu, đều kết luận là không có sự song song hằng định nào cả. Trên thực tế, có một số bệnh nhân tăng huyết áp không bao giờ bị đau đầu, nhất là trong thời kỳ bệnh tăng huyết áp chưa có biến chứng. Hơn nữa, đau đầu tiến triển không phải bao giờ cũng song song với sự thay đổi của chỉ số huyết áp. Còn nói chung, một số khá lớn trường hợp đau đầu có biến đổi theo sự tiến triển của huyết áp hạ, có thể do ảnh hưởng không nhỏ của trạng thái tâm lý- cảm xúc bớt căng thẳng, tâm lý liệu pháp và biện pháp điều trị. Do đó, tác dụng điều trị có kết quả tốt nhất là bao giờ cũng phải kết hợp thuốc an thần với thuốc chống tăng huyết áp. Đặc biệt còn loại đau đầu triệu chứng của bệnh não do tăng huyết áp giả u, mà ở đây nổi bật lên là yếu tố phù nề não. Trong trường hợp này, đau đầu dữ dội có thể khu trú ở nhiều khu vực: thường là khu sau đầu, nhưng cũng có thể đau trội ở một bên. Phần lớn trong một đợt tiến triển, đau đầu có thể kéo dài thường xuyên suốt đêm ngày, xao xuyến, vật vã, thường kèm theo triệu chứng nôn. Hầu như bao giờ cũng có những dấu hiệu thần kinh khách quan: rối loạn nhìn (bán manh, nhìn đôi), rối loạn thăng bằng, đôi khi xuất hiện cơn co giật. Thường có rối loạn ý thức, có thể từ trạng thái lú lẫn, u ám tới hôn mê. Thường có những biến đổi điện não lan tỏa, ít nhiều tương đối nặng. Đáy mắt có những tổn thương thường gặp của bệnh tăng huyết áp, nhưng cũng có thể thấy chảy máu và phù nề gai thị giác. Áp lực dịch não tủy tăng và albumin cao. Bệnh não tăng huyết áp thường xuất hiện khi huyết áp tối thiểu trên 130mmHg. Giữa các đợt tiến triển, đau đầu vẫn mang tính chất cơ bản thông thường. Cũng cần lưu ý là bệnh não tăng huyết áp thể giả u này nếu không được xử trí kịp thời sẽ dẫn đến đột quỵ não.

Những biện pháp điều trị

Trước tiên phải điều trị căn nguyên bệnh tăng huyết áp. Đồng thời phải xử trí ngay hội chứng tăng huyết áp bằng các biện pháp thích hợp: bắt đầu từ những liều thuốc nhẹ, sau đó tăng dần (ăn nhạt, lợi tiểu cách quãng, methyldopa, chống mất kali). Tránh dùng loại thuốc giảm huyết áp mạnh ngay lúc đầu. Bao giờ cũng phải cho thêm thuốc an thần kết hợp: những thuốc trấn tĩnh thần kinh như diazepam nhưng nếu chưa đủ tác dụng thì có thể kết hợp với chống trầm cảm như amitriptylin, imipramin... Trong những trường hợp nhẹ, chỉ cần nghỉ ngơi, nằm thư giãn cũng có thể làm giảm mức độ đau đầu do tăng huyết áp. Trường hợp đau đầu do tăng huyết áp có kết hợp với bệnh Migraine thì sử dụng các loại thuốc chống Migraine kết hợp. Trong quá trình điều trị cần theo dõi chỉ số của huyết áp và mức độ của đau đầu. Khoảng 1/4 trường hợp thấy có sự thuyên giảm song song huyết áp và đau đầu. Có trường hợp huyết áp giảm nhưng đau đầu vẫn tồn tại. Đó là do không dùng thuốc an thần kết hợp và trạng thái tâm lý chưa được ổn định. Khi nghi ngờ xuất hiện bệnh não tăng huyết áp cần đưa người bệnh tới khoa cấp cứu hồi sức hoặc khoa thần kinh. Ở đấy thầy thuốc sẽ cho dùng các loại thuốc có tác dụng nhanh và mạnh hơn theo đường tiêm, truyền tĩnh mạnh sodium nitroprusside, diazoside, hydralazine, enalaprilat... Cần thận trọng những loại thuốc này không được dùng trong điều trị ngoại trú (ở gia đình).

PGS. Vũ Quang Bích - SKĐS

-->đọc tiếp...