Dinh dưỡng cho bệnh tăng huyết áp

Việc kiểm soát tốt huyết áp bằng thuốc và không dùng thuốc mà trong đó dinh dưỡng có vai trò quan trọng làm giảm đột quỵ 35 – 40%, nhồi máu cơ tim 20 – 25% và suy tim hơn 50%.

Huyết áp có khuynh hướng tăng dần theo tuổi, gần 90% số người mắc bệnh huyết áp sau 55 tuổi lúc trẻ có huyết áp bình thường.

“Kẻ giết người thầm lặng”

Tăng huyết áp gây tổn thương các cơ quan trong cơ thể như não, mắt, tim, thận, mạch máu. Tại não tăng huyết áp gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua, đột quỵ, xuất huyết não, suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ. Tại mắt, tăng huyết áp làm mờ mắt, mù mắt. Tại tim, tăng huyết áp gây tim lớn, nhồi máu cơ tim và đột tử do tim. Tại thận, tăng huyết áp gây tiểu đạm và cuối cùng là suy thận. Tại mạch máu, tăng huyết áp làm tổn thương phồng bóc tách động mạch chủ, xơ vữa động mạch, viêm tắc động mạch chi…

Trong cuộc sống hằng ngày chúng ta thường nghe nói người này, người kia bị tăng xông máu, cao máu, lên máu dùng để chỉ bệnh tăng huyết áp nhưng không chính xác. Khi mắc bệnh tăng huyết áp ngoài việc dùng thuốc thì biện pháp điều trị không dùng thuốc – trong đó vai trò của dinh dưỡng để phòng ngừa và điều trị bệnh tăng huyết áp rất quan trọng.

Lối sống điều trị tăng huyết áp

Ăn mặn là một trong những nguyên nhân làm tăng huyết áp. Mỗi người tập thói quen ăn giảm bớt muối từ bữa ăn hằng ngày. Bình thường chúng ta ăn 4.000 – 6.000mg natri tương đương với 15g muối. Đối với người tăng huyết áp, nên ăn ít hơn 6g muối mỗi ngày. Trong thực tế, lượng muối có trong nhiều thức ăn và đồ uống, chúng ta nên thực hiện các chế độ ăn giảm muối thích hợp.

Từ từ giảm lượng muối từ nguồn trên bàn ăn như nước mắm, xốt tương hột, muối tiêu, bột canh… hạn chế các thức ăn mặn như tương, chao, mắm các loại, dưa cà trứng muối, cá khô. Các thức ăn chế biến sẵn như cháo, mì ăn liền, giò chả. Bằng cách này có thể giảm 3 – 5g muối/ngày.

Trong nấu nướng không nên nêm muối, mắm, tương, bột canh, bột ngọt. Có thể luộc rau, thịt bỏ nước để loại bỏ muối. Tuy nhiên cách giảm này khó thực hiện và ngày nay các bệnh viện dùng thuốc lợi tiểu tăng huyết áp nên người bệnh không phải ăn lạt quá mức.

Người bị tăng huyết áp cần phải giảm dần hút thuốc lá và tiến tới bỏ hẳn hút thuốc lá. Hoạt động thể lực đều đặn như đi bộ nhanh ít nhất 30 phút/ngày. Nam giới nếu uống rượu thì uống ở mức độ vừa phải: uống 2 ly rượu nhỏ, 720ml bia, 90ml whisky 80 độ. Phụ nữ và người nhẹ cân uống một nửa lượng trên.

Chất béo làm tăng mỡ xấu trong cơ thể như mỡ, gan, tim, cật, óc của động vật. Chúng ta nên ăn các loại chất béo có lợi như các loại mỡ cá, đậu phộng, bắp, cải, mè và các sản phẩm bơ sữa ít béo.

Các bước thực hiện để có được con số huyết áp chính xác

- Không uống thuốc và uống cà phê trước 30 phút

- Nghỉ ngơi trong phòng yên tĩnh 5 phút, nếu vừa hoạt động mạnh phải nghỉ 15 phút

- Tư thế đo chuẩn là ngồi ghế có tựa lưng, tay chân thả lỏng không được bắt chéo nhau

- Tầm ngang bao hơi quấn tay phải đặt ngang tim, mép dưới của bao cách lằn khuỷu tay 3cm

- Đo ít nhất hai lần cách nhau hai phút, nếu hai lần chênh nhau lớn hơn 5mmhg, cần đo thêm vài lần nữa để lấy trị số trung bình

- Nên đo cả hai tay, con số huyết áp cao hơn sẽ được lấy.

Huyết áp là áp lực máu cần thiết tác động lên thành động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các cơ quan trong cơ thể. Huyết áp biểu hiện bằng hai chỉ số: huyết áp tối đa 90 – 139mm Hg, huyết áp tối thiểu 60 – 89mmhg. Phần lớn tăng huyết áp không có triệu chứng, các triệu chứng có thể có của bệnh tăng huyết áp là nhức đầu, choáng váng, chảy máu cam, buồn nôn nhưng cũng có thể gặp trong các bệnh khác.

Sài gòn tiếp thị – theo bác sĩ Phạm Văn Chín, phó khoa dinh dưỡng lâm sàng – trung tâm Dinh dưỡng thành phố)