Người bệnh tim mạch cần lưu ý khi đi máy bay

Sự phát triển mạnh mẽ của giao thông cho con người nhiều sự lựa chọn khác nhau khi đi lại. Trong đó phương tiện vận chuyển bằng máy bay đang có những ưu thế vượt trội. Tuy nhiên đi lại bằng phương tiện này hay không là một vấn đề quan tâm của người bệnh tim mạch. Chúng tôi xin được cung cấp bài viết này, giúp cho người bệnh tim mạch có những lựa chọn phù hợp, nhất là trong những chuyến đi xa cho ngày nghỉ mùa hè sắp tới gần.

Đặc điểm của các chuyến bay tác động tới hệ tuần hoàn như thế nào?

Bệnh nhân giãn tĩnh mạch phải đi tất chun khi đi máy bay.

Khoang hành khách trên các chuyến bay hiện đại ngày nay đều có trang bị hệ thống điều áp. Hệ thống này giúp hành khách chịu đựng được môi trường áp lực khí quyển thấp và nồng độ ôxy loãng trên cao. Mặc dù vậy, khi máy bay tăng độ cao từ 2.000m trở lên, các phản ứng của mạch máu (giãn mạch não và mạch vành, co các động mạch nội tạng), mạch nhanh, tăng cung lượng tim có thể xảy ra. Tuy nhiên cũng cần nhấn mạnh rằng các phản ứng này diễn ra với cường độ không cao. Ngược lại, sự lo lắng khi máy bay cất cánh và hạ cánh có thể gây ra một tác động tinh thần không tốt đối với người bệnh. Điều này càng nên lưu ý đối với những người thần kinh dễ bị kích thích do dùng các thuốc chống trầm cảm kéo dài. Vì vậy, lúc này người bệnh nên dùng một liều nhỏ thuốc an thần ngay khi lên máy bay và khoảng 45 phút trước khi máy bay hạ cánh nếu chuyến bay kéo dài trên 6 giờ. Sau khi máy bay hạ cánh, người bệnh cần được nghỉ ngơi thư giãn, nhất là khi có chênh lệch nhiều về múi giờ ở nơi đến.

Các bệnh nhân tim mạch nào cần chú ý khi đi máy bay?

Với người mắc bệnh vữa xơ động mạch vành: Nếu người bệnh có cơn đau thắt ngực ổn định (cơn đau xuất hiện vào những hoàn cảnh nhất định như khi gắng sức, khi xúc động...) có thể không phải hạn chế đi lại bằng máy bay. Trước khi máy bay hạ cánh chừng 30 phút, người bệnh nên uống 1 viên lenitral 2,5 mg hoặc 1 viên imdur 30 mg vì khi xuống mặt đất, tác động giãn động mạch vành do thiếu ôxy trên cao sẽ mất đi, mạch vành lúc này có thể bị co thắt.

Ngược lại, nếu người bệnh bị đau thắt ngực không ổn định (cơn đau thắt ngực xuất hiện không có quy luật, xảy ra vào bất cứ lúc nào) thì nhất thiết không được đi lại bằng máy bay, trừ khi máy bay được trang bị phương tiện cấp cứu và có nhân viên y tế theo dõi.

Đối với người bệnh bị nhồi máu cơ tim thì cần phải cân nhắc kỹ lưỡng. Trong trường hợp bệnh nhân hết đau ngực, không bị suy tim, hoặc chỉ còn đau ngực nhẹ, thời gian đau ngắn thì có thể đi máy bay sau thời gian 3 tháng kể từ khi bị nhồi máu cơ tim. Ngược lại, người bệnh không nên đi máy bay nếu có biến chứng xảy ra trong giai đoạn nhồi máu cơ tim cấp hoặc trong giai đoạn nhồi máu cơ tim ổn định. Trong trường hợp cần thiết, người bệnh cần được một kíp cấp cứu lưu động hộ tống trên đường bay.

Với người mắc bệnh van tim hoặc bệnh tim bẩm sinh: Trong trường hợp bệnh nhân không có dấu hiệu tím môi, đầu chi thì có thể được phép đi lại bằng máy bay nếu tình trạng bệnh ổn định hoặc tình trạng bệnh được kiểm soát tốt bằng các thuốc điều trị, không có các biến chứng. Với người mắc bệnh tim bẩm sinh có tím thì trong phần lớn các trường hợp, hành trình bằng máy bay không cần phải đặt ra những biện pháp dự phòng đặc biệt. Bình ôxy chỉ cần khi bệnh nhân bị thiếu ôxy rõ rệt, gây khó chịu, choáng váng. Nếu bệnh nhân tím nhiều và đa hồng cầu nặng, người bệnh nên uống nhiều nước và uống nhiều lần, uống đều đặn trong khi bay để bù lại thể tích nước bị mất do không khí khô trên máy bay gây ra.

Với người bệnh suy tim: Khi tình trạng suy tim đã thuyên giảm, người bệnh có thể được phép đi máy bay. Nếu suy tim nặng, có những biến chứng nguy hiểm như giãn thất trái, chức năng tâm thu và tâm trương đều suy giảm trầm trọng, loạn nhịp nặng, suy các cơ quan như thận, gan do không được tưới máu đầy đủ... thì cần có ý kiến của bác sĩ khi đi lại bằng phương tiện này.

Với người bệnh bị blốc nhĩ thất: Đối với những bệnh nhân bị blốc nhĩ thất cấp II hoặc cấp III thì không nên đi máy bay ngay cả khi người bệnh vẫn cảm thấy cơ thể hoàn toàn bình thường. Khi bệnh nhân đã được đặt máy tạo nhịp tim thì có thể đi máy bay bình thường.

Với bệnh nhân tăng huyết áp: Không có chống chỉ định đi máy bay đối với những trường hợp tăng huyết áp mức độ vừa và bệnh nhân cảm thấy bình thường đối với số đo huyết áp hiện tại của bản thân. Nhưng đối với những bệnh nhân tăng huyết áp nặng (huyết áp tâm thu lớn hơn hoặc bằng 180 mmHg), ảnh hưởng nhiều đến chức năng của các cơ quan nội tạng và có nguy cơ gây phù phổi thì không được phép hành trình bằng máy bay.

Với bệnh nhân suy tĩnh mạch chi dưới: Cần băng chân bằng chun đàn hồi hay dùng tất y tế khi ngồi trên máy bay để làm tăng trương lực thành mạch, tránh hình thành huyết khối trong tĩnh mạch. Cứ 45-60 phút nên đi lại trong máy bay khoảng 5 phút hoặc gác chân lên cao và nhớ uống đủ nước trong khi bay, nhât là những chặng bay dài.

TS. Tạ Mạnh Cường (Viện Tim mạch Việt Nam)