Thuốc tránh thai có tác dụng phụ lên tim mạch

Tăng cân, thậm chí béo phì; ngực lớn hơn; "violong" bỗng nhiên rủ nhau tới; tăng huyết áp, kèm theo là các rối loạn về tim mạch… Đó là những thắc mắc chưa có hồi kết về viên thuốc tránh thai (TTT).

TT là gì? TTT là một trong những phương pháp quan trọng và hiệu quả nhất nhằm ngăn ngừa việc mang thai ngoài ý muốn. Có dạng còn được sử dụng để điều hoà kinh nguyệt hay khắc phục chứng nam hóa do buồng trứng sản xuất quá nhiều androgen.

TTT có bao nhiều loại?
TTT được phân ra nhiều loại. Thứ nhất là các chế phẩm phối hợp: dạng viên, uống vào ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt và uống liên tiếp khoảng 20 - 22 ngày, dừng lại 6 - 7 ngày. Dạng này ít tác dụng phụ nhất và có thể kiểm soát được chu kỳ kinh. Thứ hai là dạng cấy: được cấy dưới da hoặc dưới cơ, có các chỉ định đặc biệt. Thứ ba là TTT liều thấp, có chứa progestagen, dạng viên uống liên tục, tác dụng là ngăn cản tinh trùng vào cổ tử cung. Thứ tư là TTT khẩn cấp: là thuốc dùng sau giao hợp và uống 2 viên trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ. Không nên sử dụng quá 4 viên trong cùng chu kỳ và không nên lạm dụng vì có thể dẫn tới vô sinh nếu dùng quá nhiều.

TTT có thể gây tăng cân không? Hầu hết phụ nữ tăng cân khi dùng viên TTT nhưng không tăng quá 2kg và đó là do tác dụng nhẹ của hormon nam trong quá trình chuyển hóa của viên thuốc.

TTT có gây tăng huyết áp? Có và nguy cơ này tăng lên theo tuổi và thời gian dùng thuốc. Vì thế, nếu dùng TTT thường xuyên thì bạn nên được thầy thuốc định kỳ kiểm tra huyết áp. Những phụ nữ mắc bệnh tăng huyết áp không nên sử dụng TTT.

TTT có gây bệnh tim mạch? Có thể, nhất là gây viêm tĩnh mạch và nghẽn mạch. Những trường hợp có tiền sử bệnh tim mạch, những người hút thuốc lá nên thận trọng khi dùng TTT.

TTT làm cho vú to ra? Có, nhưng tùy từng người. Những hormon trong viên thuốc là oestrogen và progesteron thường làm tăng kích thước vú, nhưng vú sẽ lại nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi ngừng thuốc. Viên thuốc tránh thai có hàm lượng hormon càng cao thì càng dễ làm tăng kích thước vú.

TTT có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và sự phát triển của cơ thể? Không, vì tác dụng của thuốc sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay. Cũng như thế, thuốc không gây ra những biến đổi về sự phát tiển của cơ thể.

Có nên uống TTT cùng với thuốc kháng sinh hoặc vitamin C? Bạn nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi kết hợp các loại thuốc này với nhau, vì một số kháng sinh như rifampicin, amoxillin, metronidazol, tetracyclin, isoniazid... có thể sẽ làm giảm hiệu quả ngăn cản rụng trứng của TTT. Còn vitamin C có thể làm ra máu ít, rải rác giữa kỳ kinh. Nếu uống vitamin C nhiều hơn 1.000mg/ngày thì nên dùng trước hoặc sau khi dùng thuốc tránh thai ít nhất 4 giờ.

Sử dụng TTT như thế nào? Mỗi ngày, bạn uống một viên (theo thứ tự ghi trên vỉ thuốc), vào một thời điểm cố định trong ngày để duy trì sự ổn định của nồng độ hormon trong cơ thể. Có thể uống viên thứ nhất vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh. Nếu quên một viên thì ngày hôm sau phải uống luôn hai viên để bù và chỉ được phép quên 2 lần. Nếu quên đến lần thứ ba, bạn phải sử dụng các biện pháp tránh thai khác vì lúc này thuốc không có tác dụng nữa. Tuy vậy, bạn vẫn phải uống cho đến hết vỉ thuốc vì nếu ngừng, nồng độ hormon tụt xuống, niêm mạc tử cung bong ra sẽ gây chảy máu giữa kỳ.

Tác dụng phụ của TTT là gì? Các hormon trong TTT có thể gây các tác dụng phụ như: rong huyết (trong 1-2 chu kỳ kinh đầu), giảm khẩu vị, buồn nôn (thường hết sau 3 tháng), nhức đầu, trầm cảm, thay đổi mức độ ham muốn và đáp ứng tình dục, viêm âm đạo, xuất tiết nhiều ở âm đạo, viêm đường tiết niệu, thay đổi về lượng kinh, đau ngực, có vấn đề ở da, viêm lợi, bệnh hen nặng hơn, dễ mắc các bệnh do virut. Tất cả những tác dụng phụ này thường không nghiêm trọng và không đồng thời, không phải ai dùng TTT cũng gặp phải. Nhưng bạn cũng cần báo cho thầy thuốc biết để tìm cách giảm bớt.

Có thể dùng TTT lâu dài không? Không có giới hạn về thời gian cho việc sử dụng viên tránh thai. Một phụ nữ có thể dùng nó an toàn từ khi có đời sống tình dục cho đến khi mãn kinh, nếu bạn không nằm trong nhóm chống chỉ định.

Những ai không nên dùng viên TTT? Những người hút thuốc là trên 15 điếu mỗi ngày, từ 35 tuổi trở lên; bị huyết áp tăng, có tiền sử bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ, hay tạo thành cục máu; có tiền sử bị ung thư vú, tử cung hay gan; mắc bệnh gan, thận, nội tiết; những người đang có thai hoặc nghi ngờ có thai; nhức đầu có nguyên nhân thực thể; chảy máu đường sinh dục bất thường chưa rõ nguyên nhân; hàm lượng cholesterol quá cao, mắc bệnh đái tháo đường. Để sử dụng TTT an toàn và hiệu quả nhất, bạn nên đến các trung tâm tư vấn sức khoẻ sinh sản nhằm chọn được loại phù hợp. Tuy nhiên, bất cứ loại thuốc nào cũng để lại ít nhiều ảnh hưởng, vì vậy bạn nên cân nhắc trước khi sử dụng nếu chưa sinh con lần nào hoặc muốn sinh tiếp.

BS. Trần Thị Thủy - skđs