Cứu sống những người bị hẹp van động mạch chủ

Nhằm cứu sống những người có nguy cơ tử vong do suy tim, sau khi không còn đáp ứng tốt với các thuốc điều trị cũng như không thể vượt qua các cuộc phẫu thuật, lần đầu tiên tại Việt Nam, Viện tim mạch– Bệnh viện Bạch Mai đã quyết định áp dụng kỹ thuật: Thay van động mạch chủ qua da.

Những bệnh nhân không thể phẫu thuật...

PGS.TS Nguyễn Quang Tuấn- Trưởng phòng C4, Viện tim mạch cho biết, bệnh tim do thấp và sự can xi hóa van dần ở người có bệnh van động mạch chủ (ĐMC) bẩm sinh hoặc ở người già .... là những nguyên nhân chính dẫn đến tổn thương van ĐMC. Hiện nay, nhiều bệnh nhân hẹp, thoái hóa van ĐMC đến bệnh viện kèm theo nhiều bệnh lý trầm trọng khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch. Hơn 80% là bệnh nhân nam tuổi từ 50 trở lên. Một bệnh nhân bị hẹp van ĐMC, nếu đã xảy ra suy tim, đau thắt ngực hoặc ngất mà không được phẫu thuật thì tiên lượng bệnh sẽ rất xấu. Việc điều trị bằng thuốc có thể làm ổn định suy tim, nhưng sau đó sẽ không còn đáp ứng tốt với các thuốc điều trị và nguy cơ tử vong do suy tim ngày một tăng. Người bệnh có thể tử vong đột ngột ngay cả khi không có triệu chứng gì. Với những bệnh nhân này, chỉ định phẫu thuật thay van ĐMC được đặt ra. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể trải qua được cuộc phẫu thuật lớn như vậy và trong quá trình thực hiện còn có 5 yếu tố làm tăng nguy cơ, cũng như ảnh hưởng đến tỉ lệ tử vong khi phẫu thuật, đó là những bệnh nhân trên 80 tuổi, suy tim độ 3, chức năng tâm thu thất trái giảm nặng, tiền sử nhồi máu cơ tim, thay van ĐMC cấp cứu hay kết hợp cùng phẫu thuật bắc cầu nối chủ-vành. Ngoài ra còn có một số điều kiện phẫu thuật khiến cho việc thay van ĐMC gặp khó khăn hơn như phẫu thuật lại trên bệnh nhân đã phẫu thuật bắc cầu nối chủ-vành, ĐMC bị vôi hóa nặng, bị xơ vữa nặng, trung thất bị chiếu xạ hay cơ tim bị tổn thương...

PGS.TS Nguyễn Hữu Tú-Trưởng Bộ môn Gây mê hồi sức, Trưởng khoa GMHS và chống đau - Bệnh viện ĐHY Hà Nội cho biết, thay van tim liên quan trực tiếp đến bộ máy tuần hoàn và hô hấp của người bệnh nên nguy cơ tử vong rất cao, đặc biệt là ở người cao tuổi do chức năng của các cơ quan đều suy giảm từ 30- 50%. Hơn nữa họ thường có các bệnh liên quan như đái tháo đường, tăng huyết áp, mạch vành, tâm phế mãn, rối loạn chuyển hoá...nên rất nhạy cảm với các thuốc dùng trong gây mê, các can thiệp của gây mê hồi sức và ngoại khoa, dễ dẫn đến suy hô hấp hoặc rối loạn huyết động nặng như tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim. Đây là thách thức lớn khi quyết định phẫu thuật cho những bệnh nhân cao tuổi. Vì những hạn chế này mà không ít bệnh nhân cao tuổi từ chối điều trị bằng phẫu thuật. Nếu không có một phương pháp điều trị tối ưu hơn thì cơ hội sống của người bệnh cực mong manh.

Kỹ thuật thay van ĐMC qua da - phương pháp ít xâm lấn

Đây là phương pháp không phải phẫu thuật đã được các nhà tim mạch can thiệp trên thế giới thực hiện thường quy hàng ngày từ nhiều năm nay, cho các bệnh nhân cần phải thay van ĐMC. Tỉ lệ cứu sống người bệnh là rất cao, bởi kỹ thuật ít xâm lấn có thể tránh được phẫu thuật mở lồng ngực, tuần hoàn ngoài cơ thể, thời gian điều trị ngắn. Người bệnh có thể ra viện sớm. Trước khi thực hiện thủ thuật này, bệnh nhân phải được khám rất cẩn thận, tổng thể để lựa chọn đường vào cấy ghép van: qua động mạch đùi, qua động mạch dưới đòn, hay qua mỏm tim.

Việc thay van ĐMC qua da được tiến hành dưới màn huỳnh quang tăng sáng và sự hướng dẫn của siêu âm tim qua thực quản. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các nhà phẫu thuật tim mạch, can thiệp tim mạch và gây mê là điều kiện tiên quyết để đảm bảo cho sự thành công của thủ thuật. Theo các chuyên gia tim mạch, thủ thuật này rất an toàn và có thể dự đoán trước nhờ sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ giữa các thành viên trong nhóm can thiệp. Đặc biệt thời điểm tiến hành tạo nhịp nhanh khi bơm bóng nong van ĐMC và bơm bóng để cấy van ĐMC là bước quan trọng, đòi hỏi các kỹ thuật viên phải giỏi về nghiệp vụ mới thao tác chính xác.

Thay đổi chất lượng cuộc sống cho người bệnh

Theo PGS. TS Nguyễn Quang Tuấn cho biết, hiện Viện tim mạch Việt Nam có thể thực hiện tốt kỹ thuật này. Viện đã chuẩn bị đủ các phương tiện cần thiết như chụp mạch số hoá, hệ thống theo dõi huyết động, các phương tiện chẩn đoán hình ảnh có chất lượng cao, máy tim phổi nhân tạo, các phương tiện để xử trí các biến chứng, bóng nong và stent động mạch vành, các dụng cụ để chọc tháo dịch màng ngoài tim cũng sẵn sàng. Những ca can thiệp đầu tiên sẽ có sự hỗ trợ kỹ thuật của các chuyên gia Hoa Kỳ. Tuy nhiên chi phí cho mỗi ca thay van ĐMC qua da còn cao, khoảng 35.000 USD. Nhưng so với các nước trên thế giới thì chỉ bằng 2/3 và điều lớn hơn cả là nó không chỉ thay đổi chất lượng cuộc sống mà quan trọng nhất là cứu sống được người bệnh.

Đại đoàn kết